Luc Rombouts, DJ op de beiaardcantus: ‘Beiaardmuziek is lokaal cement'

Hij moet een van de meest beluisterde artiesten in het Leuvense zijn, toch staat Luc Rombouts niet tussen ronkende namen als Selah Sue of Luc Steeno. In de academische wereld doet hij nochtans wel enkele letterlijke en figuurlijke bellen rinkelen.

Zo behaalde hij in november nog met onderscheiding een doctoraat in de musicologie aan de Universiteit Utrecht. Een eer die slechts weinigen te beurt valt en waarmee hij tot de absolute wereldtop behoort. Hij pende daarnaast ook boeken vol over beiaarden, klokkenspellen en hun geschiedenis in de Lage Landen.

Elke dinsdagavond kruipt hij als stadsbeiaardier dan weer zelf achter de stokken om Leuven te trakteren op zijn speelkunsten. Dat doet hij deze woensdag uitzonderlijk ook voor zijn zesde Beiaardcantus. Io vivat!

Beiaarden klinken soms als anachronismen in een moderne stad. Welke rol spelen ze vandaag nog?
Luc Rombouts: ‘Een beiaard bepaalt voor een stuk de identiteit van een stad. Als je goed luistert, hoor je bijvoorbeeld een verschil tussen de Sint-Romboutstoren in Mechelen en de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen. Het is ook het enige massamedium dat alle mensen in een lokale gemeenschap bindt. Vandaag heeft iedereen zijn eigen voorkeuren, nieuwskanalen, sociale media, maar niemand ontsnapt aan de beiaard. Mensen luisteren mee, fluiten mee, herkennen deuntjes. Beiaardmuziek is als het ware lokaal cement.’

Hoe bent u eigenlijk ooit bij de beiaard terecht gekomen?
‘In het middelbaar speelde ik piano. Toen ik in de jaren 80 hier in Leuven kwam studeren, is die piano helaas wat naar de achtergrond verdwenen. Om die leemte op te vullen, ben ik op zoek gegaan naar een nieuw instrument. Het toeval wil dat de KU Leuven net in die periode begonnen was met een beiaardklas.'

'Op een ochtend gooide een kotgenoot me bij het ontbijt een krant voor de neus met een advertentie voor beiaardlessen in. Uit nieuwsgierigheid ben ik daarop ingegaan. Het eerste lesjaar heb ik in Leuven afgemaakt, de volgende drie jaar ben ik naar de beiaardschool in Mechelen getrokken om mijn diploma te behalen. Het zat mee want meteen na afstuderen ben ik als beiaardier in Tienen en adjunct-beiaardier in de Leuvense universiteitsbibliotheek kunnen starten.’

Kan je de beiaard vergelijken met de piano die je ooit bespeelde?
‘Ja, de meeste beiaardiers hebben als basis een klavierinstrument zoals een piano of een orgel leren bespelen. (wijst aan) De rijen stokken kan je vergelijken met de witte en de zwarte toetsen en de partituur is quasi dezelfde als die van een pianist. Het grote verschil is dat wat je op een piano met je linkerhand speelt, de begeleiding dus, je op een beiaard met je twee voeten moet spelen.’

‘Ook zijn de technische mogelijkheden van een beiaard iets beperkter. Omdat de klokken lang nagalmen is het niet aangewezen om drukke melodieën te spelen. Daarom dat beiaardmuziek doorgaans iets eenvoudiger en transparanter is dan pianomuziek. ’

Hoe oefen je als jonge snaak eigenlijk zonder dat de hele stad het hoort?
‘Dat gebeurt op oefenklavieren . Die zijn verbonden met klankstaven die een soort xylofoongeluid geven of met een elektronische sampler die het geluid van de klokken imiteert. Ik heb er zo eentje in mijn garage staan en ook de KU Leuven heeft in de beiaardklas zo’n exemplaar.’

Herinnert u zich nog de eerste keer dat u op de échte beiaard, hoorbaar voor heel de stad mocht spelen?
'Jazeker. Het is alsof je van een zwembad in de oceaan wordt gegooid. Je hebt je stukken dan al tientallen keren gerepeteerd, maar zo’n oefenklavier is in niets vergelijkbaar met een echte beiaard. Daar kwam uiteraard ook wel wat stress bij, want zoals je aanhaalt, elke fout die je speelt, is hoorbaar voor het publiek buiten.’

Hebt u zelfs nu nog stress om fouten te maken?
‘Voor de normale bespelingen tijdens het academiejaar eigenlijk niet. De beiaard is dan vooral sfeerschepping in de stad. Maar tijdens de zomer zijn er speciale beiaardconcerten waarbij de mensen aandachtig luisteren en op een scherm kunnen volgen wat ik hierboven doe. Dat geeft de normale stress die elke optredende artiest ervaart.’

Bak bier

Over optredens gesproken: de beiaardcantus komt er aan en u bent DJ van dienst.
‘Zo zou je het kunnen stellen (lacht). Dat zal ondertussen mijn zesde editie zijn. Het is elke keer een fantastische ervaring. Hoewel ik hier hoog in mijn toren zit, kan ik via geluidsboxen de sfeer beneden mee volgen. Tijdens mijn pauzes ga ik vaak ook even vanop het balkon of zelfs beneden een kijkje nemen. Er staat hier trouwens een bak bier zodat ik niet met een droge keel moet spelen.’

Dus het is ook hoog in de klokkentoren een beetje cantus?
‘In beperkte mate. Ik drink een pintje mee maar ik moet me wel blijven concentreren. Mijn coach Kristof, die nu al aan zijn derde beiaardcantus toe is, kent het klappen van de zweep. Je moet constant in het ritme van de cantus en de presides blijven.'

'Laat het zo stellen: ik maak de ambiance van dichtbij mee maar ik blijf wel tot het einde helder. (lacht)'

Zomeroptredens, beiaardcantussen met coach en een bak bier. U ontkracht eigenlijk het cliché van de oude, eenzame beiaardier.
‘De man met zijn lange baard. Ja, ik ken het stereotiepe beeld. Mijn relatie met de buurt is nochtans goed en elke dinsdag kunnen mensen hierboven komen kijken hoe ik de stokken aansla. Studenten twitteren ook regelmatig over de muziek die ik speel, wat toch aangeeft dat het leeft. Af en toe krijg ik zelfs verzoekjes van studenten die hun vriendin een huwelijksaanzoek willen doen onder begeleiding van beiaardmuziek. Ooit liep dat met een sisser af toen een Chinese student een ‘nee’ kreeg. Zij vond het nog te vroeg.'

'Als beiaardier sta je er op belangrijke momenten. Neem nu een jaar geleden. Vlak na de aanslagen in Brussel kwamen hier op het Ladeuzeplein honderden studenten samen onder de tonen van Imagine van John Lennon. Een filmpje daarvan is viraal gegaan. Op zulke momenten breng je een collectief muzikaal verhaal waar mensen zich aan kunnen optrekken.'

'Dus eenzaam? Allesbehalve. Hoewel, gezien mijn leeftijd begin ik misschien wel het cliché te benaderen (lacht).’

Dan moet opvolging verzekerd worden. Loopt de jeugd nog wel warm voor de beiaard?
‘Absoluut. Aan de Mechelse beiaardschool studeren ook middelbare schoolstudenten en de Leuvense beiaardklas wordt gevolgd door enkele twintigers. Over de nieuwe generatie moeten we ons dus geen zorgen maken.’