Leuvense Veulens: Anke Jochems

Al vanaf de eerste minuten van ons gesprek straalt Anke Jochems een warme openheid uit, gepaard met een drive, die ervoor gezorgd heeft dat ze dit najaar rondtoert met haar eerste (echte) voorstelling. Al liep de weg naar die voorstelling niet altijd van een leien dakje.

Op haar achttiende neemt Anke deel aan de auditie voor de drama-opleiding aan Herman Teirlinck. Ondanks een tweede monoloog – waarbij ze zo opgaat in het spel dat ze een bekende acteur die als jurylid fungeert een slag in zijn gezicht geeft – wordt ze niet geselecteerd. Al kwam dat niet uit de lucht vallen. ‘Ik was te onzeker. Ik voelde toen al aan dat ik die toelating ging doen en niet ging slagen, maar ik wilde weten wat het zou zijn voor over zoveel jaar. Ik wist dat ik eerst als mens nog wat moest groeien.’

Dat groeien gebeurt onder andere met een blijvende interesse voor de kracht van taal. Na een korte passage aan de KU Leuven – waar ze twee jaar Taal- en Letterkunde studeert – belandt ze in Antwerpen. Daar behaalt ze uiteindelijk een bachelor Toegepaste taalkunde – met Engels, Nederlands en Russisch als talen – en een master Journalistiek.

Na die rijpende jaren dient een tweede auditie zich aan. ‘Ik dacht toen, "ik ga gewoon voor de zjaar nog eens auditie doen in Antwerpen."' Na het slagen voor de eerste ronde, slaat de stress echter toe. ‘De dagen voor die tweede ronde komt de twijfel, natuurlijk. Ik was toen zo onzeker.’ Bij de tweede voelt ze de bui dan ook al hangen. ‘Was het nu Clara van den Broek of Frank Focketyn die toen zei "je ziet jezelf niet graag genoeg", waardoor ik in zak en as zat.’ Een week later zijn er echter audities aan Luca Drama. ‘Ik had toen zo’n vechterslust en ik was er toen wel door.’

(Debuut)druk

Die toelating gaat gekoppeld met een terugkeer naar Leuven. ‘Dat kwam eigenlijk wel onverwacht, en ook niet zo heel gelegen, want ik had toen een kot in Antwerpen.’ Niet zo vanzelfsprekend als het klinkt, als je weet dat ze haar hele studieloopbaan zelf gefinancierd heeft. 'Maar ik moest dat proberen. Als ik gebuisd zou zijn op het eerste jaar, zou ik dat tenminste weten. Dan had ik het tenminste geprobeerd.’

Maar misschien is deze moeilijke weg ook wel de reden waarom Anke uiteindelijk uitblinkt in de drama-opleiding. Bij de diploma-uitreiking wacht immers een aangename verrassing ‘Ze tonen daar van iedereen een filmpje met hun prestaties en toen moest ik nog even blijven zitten. Ik kreeg toen een kartonnen doos waar een schoon beeldje inzat.’ Met de laatste PlayRight+ prijs van 2017 heeft ze al meteen een blijk van erkenning op zak.

Hier Fototje

Voor extra druk zorgt die bekroning evenwel niet. Al ligt dat meer aan de drang naar perfectie van haar ontvanger. ‘Die prijs zou voor druk kunnen zorgen, maar ik ben die eigenlijk snel weer vergeten. Mijn zus zei het onlangs ook nog dat ik al van kleins af aan de lat voor mezelf heel hoog heb gelegd. Ik voel dat zo wel niet aan, want ik heb nooit het gevoel dat ik de perfectie bereik. Verre van!’ Als zo’n prijs geen druk met zich meebrengt, dan wel voldoening. ‘Ik heb toen wel een paar dagen op wolkjes gelopen. (lacht)'

Al blijft het geen sinecure om toneel te schrijven. ‘Dat was met vallen en opstaan. Ik wist tijdens de opleiding niet goed hoe dat moest, een voorstelling maken. Ik weet dat eigenlijk nog altijd niet.’ Voor haar eindwerk (Alone with everybody – geïnspireerd door het leven en werk van Bukowski) kan ze wel rekenen op de steun van mentor Suzanne Grotenhuis. ‘Die voelde zo goed aan wat zij moest geven, wat ik nodig had. Zelfs als ik de grootste nonsens aan het verkopen was, luisterde ze. Alles mocht daar zijn. Daar ben ik haar nog steeds erg dankbaar voor.’

Het echte werk

Een eerste voorstelling laat niet lang op zich wachten. ‘Voor Eigen Kweek mocht ik toen een voorstelling pitchen en toen ben ik samen met Matthias Van de Brul geselecteerd en dan is dat ineens daar.’ Onder ‘dat’ mogen we zes voorstellingsplaatsen en een productiebudget verstaan. ‘Ik heb toen, net als bij mijn eindwerk, besloten om het alleen te schrijven. Toen heb ik wel weer ondervonden hoe eenzaam dat kan zijn.’

‘Langs de andere kant, ik heb ook wel drie maanden de tijd genomen om alleen maar daaraan te werken. Soms word je daar zot van, en soms heb je een goede dag.’ Niet enkel de tekst van de voorstelling, ook de muziek neemt Anke voor haar rekening. Bij dat debuteren hoort in de hedendaagse cultuurmaatschappij dan wel weer een prestatiedruk. ‘Als jonge theatermaker weet je dat er niet veel kansen zijn, dus je kan potverdikke maar zien dat het goed is.’

‘Dat heeft mij wel lang geblokkeerd, maar op een gegeven moment moest ik iets doen.’ Dat gebeurt bij kultuurfactorij Monty, waar ze met behulp van een loop station de eerste twintig minuten van haar voorstelling schrijft. ‘Het was een eerste worp, maar het stond er wel.’ En dat werkt bevrijdend. ‘Mijn coach Nico Boon zei toen ook dat ik niet het beste werk ooit moest maken. Daardoor kon ik het allemaal wat relativeren.’

Total Reset

Dat debuut zelf dan. ‘Het gaat over een vrouw die geïnteresseerd geraakt is in de dynamiek van relaties. Ik heb ooit een gesprek gehad met een psycho-analist en die vertelde dat als je de neiging hebt om op de foute mannen te vallen, je daar niet aan kan ontsnappen.’ Dat bleek genoeg om te blijven hangen en als stof voor een voorstelling te dienen.

Die zoektocht naar dat fenomeen leverde enkele antwoorden op, al hoeft de kijker die niet allemaal te verwachten in de voorstelling. ‘Ik vind dat theater niet echt antwoorden moet geven, maar eerder vragen moet stellen. En iets dat voor mij een antwoord is, is dat niet per se voor iemand anders. Ik hoop enkel dat die zoektocht die ik onderneem iets is waar mensen zich in gaan herkennen, en hopelijk ook iets aan hebben.’

Kuikentje

Voor zij die zelf op het podium willen staan, kan het zowel een troost als een zegen zijn dat ook afgestudeerde theatermakers nog zenuwen kennen. Iets wat tijdens de opleiding al duidelijk was – ‘ook al heb je kleren aan, je staat toch een beetje naakt op het podium. Je laat mensen in je ziel kijken’ – leeft ook bij de eerste voorstelling nog. ‘Het is niet dat ik nu niet meer zenuwachtig ben. In een interview met Suzanne Grotenhuis, noemde de interviewer haar een jonge theatermaakster. Wel, dan ben ik waarschijnlijk nog een kuikentjes-maker. (lacht)'

Voor zo’n jonge theatermaakster is het onzekere bestaan niet altijd even gemakkelijk. ‘Ik ben al 29 en de mensen rondom mij hebben zo langzaam een kind of een huis, of op zijn minst een auto. En ik zit zo maar wat te zwemmen van het ene naar het andere.’ Een onzeker bestaan, maar wel iets dat het waard is. ‘Ik zou doodgaan in een nine to five. Ik heb respect voor de mensen die dat doen, maar ik zou dat niet kunnen.’

In de nabije toekomst hoeft ze zich daar alvast geen zorgen over te maken. Met de kindervoorstellingen Mariken (bij Compagnie De Kroon) en Knorren en Kussen (bij De Kolonie), is Anke Jochems in het najaar nog terug te vinden op de bühne. Zij die Total Reset willen bewonderen, kunnen zich beroepen op de data hiernaast. Wij kijken er alvast reikhalzend naar uit!