Leuvense cultuursector streeft naar creatieve chaos

'Leuven mag zich zonder blozen de vierde kunstenstad van Vlaanderen noemen', klinkt het met trots in de nieuwe landschapstekening van de culturele sector die eind februari werd voorgesteld. Dat is echter een relatief recente evolutie: het brede Leuvense kunstenveld kwam pas in de laatste twee decennia echt tot bloei. Sindsdien heeft de sector niet stilgezeten.

'Er is de laatste jaren vooral groei geweest', klinkt het bij Mike Naert, algemeen directeur van Het Depot. 'Veel organisaties hebben een zekere maturiteit ontwikkeld en een aantal spelers zijn toonaangevend geworden in Vlaanderen.' Hoewel de cultuursector dus al een hele weg heeft afgelegd, staan de stad en de organisaties nog voor enkele uitdagingen.

Ruimte maken voor chaos

Eerst en vooral is er de vraag naar meer ruimte, die al een hele tijd speelt. Dankzij de ontwikkeling van haar cultuurlandschap en het groot aantal jonge mensen dat ze huisvest, is Leuven een aantrekkelijke plek geworden voor nieuwe, kleinschalige creatieve initiatieven. Voor hen is het vaak nog moeilijk om aan een werkplek, repetitieruimtes of zalen te geraken. De oppervlakte binnen de Leuvense ring is beperkt en het blijft een dure stad om in te wonen en te werken.

'We hebben een aantal ruimtes bijgekocht, waaronder de Scheutsite. Verder bespreken we hoe bestaande ruimtes beter gedeeld kunnen worden, in ruimte maar vooral ook in tijd', laat Denise Vandevoort, Leuvens schepen van Cultuur, weten. Zo zetten een aantal grotere huizen hun deuren bijvoorbeeld open voor opkomend, nieuw talent.

Daarnaast bouwt de stad in de Brusselsestraat, op de plaats waar vroeger het Sint-Pietersziekenhuis stond, een nieuwe podiumkunstensite. Het gebouw zou tegen 2027 klaar zijn en moet mee een oplossing bieden voor het gebrek aan ruimte voor cultuur. Die podiumkunstensite moet ook voor een culturele ontmoetingsplek in het centrum van de stad zorgen: 'de nieuwe culturele living van Leuven', noemt Vandevoort het.

Voor de sector zijn die blijvende inspanningen om cultuur haar plek te geven van cruciaal belang. In de landschapstekening maakt het deel uit van de toekomstvisie: fysieke én artistieke ruimte voor creatieve chaos. Om groeimogelijkheden, vernieuwing en creativiteit te bewaren, moet jong talent de kans krijgen om te experimenteren, zo klinkt het.

Diversiteit op diverse vlakken

Plaats maken voor opkomende, alternatieve en experimentele vormen van cultuur, zorgt ook voor een diverser aanbod. 'Je voelt een groot verlangen van onderuit. Kleine, nieuwe spelers willen ook hun plek veroveren. Het zou fijn zijn als het ene het andere niet moest uitsluiten', klinkt het bij Dirk De Lathauwer, artistiek leider van fABULEUS.

Het einddoel is dat er een scene voor elke soort publiek ontstaat. Klassieke muziek en theater gaan dan hand in hand met het nachtleven en circus. Het aanbod zou even divers moeten worden als de bewoners van Leuven zelf.

De vraag naar diversiteit gaat weliswaar verder dan de kunstvormen zelf. De stad richtte in samenspraak met de cultuursector een Lerend Netwerk Diversiteit en Inclusie op. Daaruit moeten aanbevelingen en adviezen voortkomen die diversiteit op alle mogelijke vlakken bevorderen: in publiek, makers, kunstvormen, herkomst, leeftijd, gender…

Coronacomplimenten

Na twee decennia vol groei en ontplooiing, kreeg de Leuvense cultuursector de afgelopen twee jaren, net als iedereen, met de coronacrisis te kampen. 'Zonder twijfel de grootste crisis ooit', reageert Naert onmiddellijk.

Toch zijn de organisaties positief over de manier waarop de stad daarmee is omgegaan. 'Leuven was de eerste stad in heel het land die extra ondersteuningsmaatregelen uitrolde', vertelt Wim Oris, artistiek leider van Compagnie Tartaren. 'De stad heeft heel snel gereageerd op de noodkreet van de sector', beaamt ook De Lathauwer.

Het relanceplan van de stad zorgde ervoor dat ook kleine projecten, freelancers en werknemers zonder vast contract, waaronder techniekers maar ook kunstenaars zelf, om financiële ondersteuning konden vragen. Zo probeerde Leuven naast de gesubsidieerde organisaties, die steun van Vlaanderen kregen, ook de kleine spelers aan boord te houden.

Samenwerking als strategie

Dat het stadsbestuur luistert naar de noden van de culturele sector, komt als een van de grote troeven in haar cultuurbeleid naar voren. Vandevoort geeft aan dat er vanuit de stad veel aandacht uitgaat naar de betrokkenheid van alle mogelijke spelers uit het veld.

Die ambitie lijken de organisaties te voelen. 'Het meest positieve signaal is dat de stad luistert en meedenkt. Ze is actief bezig om cultuur te steunen en te laten meegroeien en dat begint duidelijk ook bij kleine organisaties zoals die van ons', merkt Bram Somers, een van de oprichters van INUIT, op.

Verder ambieert het culturele veld ook samenwerkingen met andere sectoren. 'De maatschappij en de cultuursector zijn niet van elkaar gescheiden, maar staan in een wisselwerking ten opzichte van elkaar', vertelt De Lathauwer. Ze willen dan ook samen verder evolueren.

Zowel de stad als de culturele sector koesteren nog veel ambities. Door in te zetten op samenwerking, diversiteit en ruimte voor cultuur hopen ze in 2030 hun groeiproces met de titel Europese Culturele Hoofdstad te kunnen bekronen. 'Ik denk dat we er als stad klaar voor zijn', sluit Naert af. 'Het is hét moment.'

Mike Naert (Het Depot): 8,5, Wim Oris (Compagnie Tartaren): 8,5, Bram Somers (INUIT): 8, Dirk De Lathauwer (fABULEUS): 8 - Gemiddelde score: 8,25/10