Leuvense cultuurhuizen na de subsidies

De toekenning van de werkingssubsidies 2017-2021 werd deze zomer van alle kanten bekritiseerd. Slechts 207 van de 303 organisaties die een dossier hadden ingediend, kregen geld. Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz (Open Vld) stelde dat hij daarmee gekozen had voor een sterkere kunstensector met minder organisaties. Maar ook bij de gehonoreerden is onvrede te horen, zo blijkt nu in Leuven.

Mike Naert, directeur van Het Depot, spreekt over ‘de ondergrens van tevredenheid’. Van de geadviseerde 400.000 euro kreeg hij maar 323.000. ‘25 procent van onze werkingsmiddelen zijn subsidies, maar het zijn wel die procenten die de rest mogelijk maken. Het is bovendien belangrijk dat we subsidies zien als investeringen, niet louter als gegeven geld.’

Gemengde gevoelens

In Leuven werd met deze subsidieronde wel degelijk geïnvesteerd. Van de dertien Leuvense organisaties die voordien subsidies kregen, kunnen er twaalf die behouden. Bovendien lijken de meesten erop vooruit te gaan. Leuven doet globaal genomen dan wel geen slechte zaak, toch zat er meer in.

Dirk De Lathauwer van dans- en theatergezelschap fABULEUS licht toe: ‘We wilden 750.000 krijgen en dat was ook zo geadviseerd door de beoordelingscommissie. Uiteindelijk krijgen we 235.000 euro minder. Dat is dus een politieke beslissing, geen artistiek oordeel.’

Hendrik Vanden Abeele van vocaal ensemble Psallentes is dan weer overwegend positief: ‘Hoewel een stuk lager dan het oorspronkelijk geadviseerde bedrag, ligt deze toekenning tien procent hoger dan onze huidige jaarlijkse subsidie.’ Ook het feit dat de organisaties met deze subsidie zekerheid hebben voor vijf jaar, kan op positieve reacties rekenen. Stad en Architectuur spreekt over continuïteit en stabiliteit in de werking. Werktank, een productieplatform voor mediakunst, ziet in de vijfjarige subsidie dan weer een erkenning als vaste speler.

‘In Leuven blijven we met gemengde gevoelens achter’, vat Leuvens schepen van Cultuur Denise Vandevoort (sp.a) samen. ‘Aan de ene kant lagen de Leuvense organisaties bij de toekenning in de bovenste schuiven. Dat duidt op erkenning. Anderzijds is de historische benadeling van Leuven tegenover steden als Gent en Antwerpen onvoldoende gecompenseerd. Om Leuven helemaal op een hoger plan te tillen was meer welkom geweest.’

Kanttekeningen

Bovendien moet de stijging van de bedragen op verschillende manieren gerelativeerd worden. Ten eerste moet rekening gehouden worden met de inflatie en indexering. Daarnaast werden de provinciale subsidies, die in 2016 nog apart uitgedeeld werden, overgeheveld naar het Vlaamse niveau. In de werkingssubsidies voor 2017-2021 zitten ze dus ingesloten.

Onder meer het sociaal-artistieke theatergezelschap Compagnie Tartaren wijst erop dat de zogenaamde stijging een achteruitgang toedekt: ‘Twee jaar geleden zijn wij 19.000 euro van de provincies kwijtgeraakt. In feite hebben we toen 15,3 procent ingeleverd en is wat nu verkocht wordt als een stijging van 6 procent de facto een achteruitgang van 9,3 procent.’

Rebecca Diependaele van muziekcentrum Matrix hekelt eveneens de foute communicatie: ‘De middelen zijn er niet op vooruitgegaan, terwijl de minister en het kabinet het wel zo voorstellen. Dat maakt de frustratie zo groot.’

Steven Vandervelden, directeur van Kunstencentrum STUK, plaatst nog een kanttekening bij de subsidies. Hij acht het mogelijk dat er nog een hap uit de werkingssubsidies genomen wordt. ‘Bijna alle grote huizen krijgen voor infrastructuurwerken financiering van de overheid. Voor de werken die STUK noodgedwongen zal moeten uitvoeren, is dat nog niet beslist. Als we die aparte subsidie niet zouden krijgen, zullen we de financiering van de renovatie uit de werkingsmiddelen moeten halen. Dat kan jaarlijks oplopen tot honderdduizenden euro's. Dat zou een ramp zijn voor onze werking.'

Werkloosheid en vrijwilligers

Geen enkele van de Leuvense organisaties, ook zij die als goed en zeer goed beoordeeld werden, kreeg het gevraagde bedrag. Dat valt deels te verklaren door de ambitie van de cultuurhuizen, die een inhaalbeweging willen maken gezien de historische benadeling van Vlaams-Brabant en Limburg. Op basis van de adviezen leek die ambitie niet ongegrond. Het budget dat uiteindelijk voor Leuven werd uitgetrokken, wijkt echter sterk af van de bedragen die geadviseerd werden. De gevolgen daarvan zijn soms drastisch.

Dirk De Lathauwer van fABULEUS: ‘Naast nieuwe ideeën rond onderzoek en talentontwikkeling zullen wij jaarlijks één productie schrappen. Vooral voor de medewerkers aan de productie van volgend jaar zijn de consequenties dramatisch: het is veel te laat om nu nog een nieuw project te vinden, met werkloosheid tot gevolg.’

Ook Matrix schrapt twee projecten en perkt de algemene kosten in. Bij Compagnie Tartaren gaat de geplande fusie met sociaal-artistiek atelier de Factory niet door.

De grote Leuvense verliezers van de subsidieronde blijven natuurlijk de organisaties die het zonder subsidies moeten stellen, zoals La Petite Bande. Toch blijft het barokorkest bestaan en kan het zijn werking voortzetten, onder meer dankzij crowdfunding. ‘Ons geplande project voor de komende vijf jaar, dat rond onderzoek en de overdracht naar een breder en jonger publiek draait, zullen we niet kunnen organiseren. Daarnaast vervalt ons vast secretariaat, waardoor we meer zullen moeten werken met vrijwilligers.’

Beroep doen op vrijwilligers is een logische oplossing. Zo teren bijvoorbeeld ook Het Depot, STUK en Compagnie Tartaren op een grote vrijwilligersbasis. Wim Oris van Tartaren legt uit waarom dat eigenlijk niet wenselijk is: ‘Vrijwilligers bouwen geen anciënniteit op en zijn niet sociaal verzekerd. We worden gedwongen om hen in te zetten, maar in feite is dat niet zo ethisch.’

Werktank had extra personeel voorzien, maar dat blijkt met het toegekende bedrag niet mogelijk: ‘De middelen die we gevraagd hadden voor de uitbreiding van onze artistieke werking en de ondersteunende structuur hebben we niet gekregen. We blijven op hetzelfde niveau als voordien, met weinig middelen en een kleine ploeg, waardoor verder groeien niet meteen mogelijk zal zijn.’

Al kan het merendeel van de Leuvense organisaties zijn kernactiviteit blijven uitoefenen, de belofte van minister Sven Gatz om de overblijvers een stevige boost te geven, blijkt niet nageleefd.
‘Nieuwe initiatieven krijgen geen ademruimte’, klinkt het bij Huelgas Ensemble. Dat geldt volgens Wim Oris van Compagnie Tartaren zeker voor Leuven: ‘In Gent heb je drie kleppers van rond de 400.000 voor sociaal-artistieke organisaties, in Kortrijk idem. Ten oosten van Brussel en Antwerpen moet je het dan stellen met een bedrag van 137.000 euro. Schandalig is dat. Democratisch onwaardig.’

Tot nader order blijft Leuven dus geremd worden in zijn artistieke groeispurt. Het kan zijn werking dan wel voortzetten en met meer middelen dan voordien, toch had de situatie stukken comfortabeler gekund.