Leuvens theaterlandschap herstelt na coronacrisis

Omdat ze de zalen en ticketverkoop ver op voorhand moeten plannen, hebben sommige gezelschappen het afgelopen anderhalve jaar geen voorstellingen kunnen geven. Andere waren creatief met tijdelijke oplossingen. De leden van Max Last, een amateurgezelschap in Leuven, verzonnen wandelvoorstellingen en trokken met hun straattheater van raam tot raam. Zo konden ze ondanks de beperkingen toch blijven spelen.

De financiële tekorten wegen niet al te zwaar door voor wie niet afhankelijk is van de inkomsten van de ticketverkoop. Hadrien Baudot, voorzitter van Trivial Muffins: 'Wij zijn vrij resistent en we kunnen terugschroeven naar kleinere producties om te blijven bestaan.' Voor wie dit niet het geval was, werden onder andere premies en subsidies voorzien.

De struggle voor subsidies

Kunstenorganisaties kunnen een subsidie krijgen om hun werking voor vijf of tien jaar te financieren. 'Er waren ook projectsubsidies, maar je moet dan wel met een project kunnen afkomen', verklaart Baudot. Als compensatie was er ook de culturele activiteitenpremie die instond voor de kosten van een activiteit. In totaal is er 35 miljoen euro uitgekeerd, maar de meesten halen hun inkomsten vooral uit de verkoop van de eigen producties.

Ondertussen heeft de stad Leuven zelf een relanceplan op poten gezet voor kleinschalige culturele projecten. Sam Cunningham, productieleiding bij dOFt: 'Ik heb het gevoel dat de coronapremie wel voldoende was - binnen het budget dat de stad Leuven vrijmaakt voor de cultuursector. Niet iedereen heeft zich daarvoor aangemeld.'

Prioriteiten op een rijtje

Gezelschappen moeten ook rekening houden met de prioriteitenlijst voor projectsubsidies. 'Het projectsubsidiesysteem werkt met een ladder van prioriteiten. Als je voordien al projectsubsidies ontving, sta je hoger op die ladder. Die eerste horde is er dus eentje waar veel makers en gezelschappen over struikelen, zelfs met een gunstig advies', verduidelijkt Cunningham. Het blijkt voor nieuwe gezelschappen moeilijker om de ladder te beklimmen.

Cunningham haalt ook aan dat het moeilijk was om de algemeen beperkte budgetten voor de kunsten en cultuur (vanuit Vlaanderen) te verdelen: 'We proberen in een maakproces zo creatief mogelijk om te springen met de weinige budgetten die we hebben, maar zorgen er op de eerste plaats voor dat iedereen correct verloond is: we willen niet bijdragen aan de onderbetaling van de werkkracht in onze sector.'

Compagnie Tartaren pleitte voor ondersteuningssubsidies voor de individuele kunstenaars en niet structureel gesubsidieerde gezelschappen die het moeilijk hadden. 'In eerste instantie hebben we ingezet op het ondersteunen van de meest kwetsbaren in het kunstenveld, anders komen die in een precaire situatie terecht', vermeldt Oris, artistiek coördinator van Compagne Tarteren.

In december moeten opnieuw dossiers ingediend worden voor onder andere projectsubsidies. Dat ziet Compagnie Tartaren niet rooskleurig: 'Het nieuwe kunstendecreet dat minister Jambon er snel heeft doorgejaagd, maakt de zaak nog complexer. Er wordt veel meer geëist van elke organisatie, klein of groot', licht Oris toe.

Desondanks is er nuance nodig: het merendeel van de theatergroepen staat er goed voor en kon een beroep doen op reserves of steun van hogerop. Liesbeth Lissens, zakelijk beheerder van theatergroep Max Last, is positief: 'We hebben langs veel kanten steun gekregen en zijn zeker niet in de kou blijven staan. We konden zowel op de stad Leuven als op de overheidssteun rekenen.'

Steun bij elkaar

Veel gezelschappen hebben niet de luxe om van een eigen zaal te bezitten. De Reynaertghesellen hebben dat voordeel wel. 'We waren dan wel verplicht om elke maand huur te betalen, ook al konden we geen voorstellingen geven', zegt Christophe Ketels, communicatieverantwoordelijke.

De Dijlezonen en Toneel Heverlee moeten bij de Reynaertghesellen een zaal huren. 'Mits wat puzzelen met onze eigen producties kunnen we gelukkig ook deze gezelschappen bij ons laten spelen, anders weet ik niet waar ze terecht moesten; het aanbod van zalen in Leuven is echt verschrompeld de laatste jaren', aldus Ketels.

Die bereidwilligheid om te helpen, is ook te vinden bij andere theatermakers: 'Ik voel in Leuven wel een solidariteit. Wij hebben ondertussen ook de kans om met onze eigen maak-werkplek (deRUIMTE, red.) een repetitieruimte te delen met andere gezelschappen en makers', zegt Cunningham.

Bij Max last konden repetities blijven doorgaan dankzij de stad Leuven, die enkele vestigingen heeft opengesteld. Er was een residentiewerking in het Wagehuys en zelfs een tijdelijk openluchttheater op het plein van bibliotheek Tweebronnen.

Treuzelend trechtersysteem

Na anderhalf jaar deels stil te moeten zitten, staan cultuurhuizen en gezelschappen te springen om hun voorstellingen eindelijk aan het grote publiek op te voeren. 'Er is een groot cultureel aanbod nu omdat alles tegelijk terug opstart en er veel producties op gang komen', verklaart Baudot. Dat creëert een bottleneck: 'Omdat er heel wat moet ingehaald worden op de programmatie, komen wij helemaal achteraan het rijtje te staan', vertelt Oris.

Die knellende bottleneck zorgt er niet alleen voor dat een arsenaal aan theatervoorstellingen op hun beurt moet wachten om het licht te zien; het werkt ook een tekort aan technische ondersteuning in de hand. 'We merken bijvoorbeeld nu al dat er minder technici beschikbaar zijn dan voor corona', verduidelijkt Oris.

Plankenkoorts?

De producties staan op punt, maar in hoeverre zijn de acteurs bereid om terug het podium te betreden? Bij Max Last ondervinden ze geen coronaonzekerheden. 'Herboeken was telkens wel een puzzel', zegt Lissens. Ook was niet iedereen even happig bij Compagnie Tartaren: 'Er zijn een paar acteurs die nog in de lappenmand liggen, die stapje voor stapje terug boven water moeten komen', legt Oris uit.

Langzamerhand beginnen zowel acteurs als het publiek hun weg terug te vinden naar de theaterzalen. Volgens 30CC gingen 23.500 tickets de deur uit op de allereerste verkoopdag. Onzekerheid loert nog op de achtergrond, maar het lijkt bij de meesten vooral te kriebelen om opnieuw het culturele Le(u)ven op te snuiven.