Leuven '68 of waarom onze bibliotheekcollectie onvolledig is

Wie in januari of februari de vertoningen van Leuven '68 in Cinema ZED gemist had, kreeg afgelopen woensdag door UUR KULTUUR een tweede kans. De kijker keert terug naar de woelige jaren ’66-’68, een periode van hevige studentenrellen die het land op haar grondvesten deed daveren. De gebeurtenissen van mei ’68 worden dan ook vaak omschreven als een breuklijn en mijlpaal in de Belgische geschiedenis.

De documentaire, geregisseerd door Johan Van Schaeren, overloopt deze periode aan de hand van (binnenlandse én buitenlandse) archiefbeelden: van studentenrellen in Londen tot toespraken van iconen als Pieter de Somer.

‘I will continue in Flemish’

Eenmaal gezeten in de grote zaal van Cinema ZED-Vesalius, neemt een medewerker het woord: ‘I will continue in Flemish, because the film is only subtitled in Dutch.’ Gaan zitten naast iemand die Nederlands kan, is dus de boodschap. Hier en daar weerklinkt gegiechel in het publiek. Ze denken dat het om een grap gaat. Niet dus.

‘Leuven ’68 is het enige moment in de geschiedenis waarin extreemrechts, rechts, centraal, links en extreemlinks samen één strijd vochten. Een unicum’, informeert de medewerker ons. ‘De documentaire probeert geen standpunt in te nemen en wil tonen hoe de feiten zich afspeelden.’ De man sluit zijn speech grappig genoeg af in het Engels, Frans en Nederlands en wenst ons veel kijkplezier. Het ijs is gebroken. Iedereen klaar om terug te keren naar die woelige jaren?

Bourgeois buiten!

De documentaire begint in het jaar ’66 te Leuven en biedt eerst de nodige context: het ontstaan van de Vlaamse taalgevoeligheid en de enorme toename aan studenten. Zo baant de film zich een weg naar het illustere jaar 1968.

De archiefbeelden volgen elkaar mooi op. Ze vormen een doorlopend narratief, aaneen gepraat door de stem van Joren Seldeslachts. De documentaire geeft op een overzichtelijke manier weer hoe de lokale rellen van studenten tegen de verfransing van Vlaams-Brabant evolueerden naar een nationale woede. Die woede richtte zich op het establishment, vertegenwoordigd door de Franstalige bourgeoisie.

Taalstrijd wordt klassenstrijd, ‘Walen buiten!’ wordt ‘bourgeois buiten!’. De actievoerders pleiten voor democratisering en emancipering, voor een universiteit van professoren, personeel en studenten. De crisis blijft echter aanhouden en de knoop moet doorgehakt worden. Nieuwverkozen premier Gaston Eyskens onderhandelt met de Franstalige partijen en in ’68 wordt de beslissing genomen: de Leuvense universiteit wordt gesplitst in een Nederlandstalige (Leuven) en Franstalige universiteit (Louvain-la-Neuve).

De film sluit verrassend genoeg af met een ‘toen-versus-nu-patroon’: nu is Louvain-la-Neuve een grote stad en dikke vriendjes met KU Leuven. Het lijkt wel alsof men schrik had om oude wonden open te rijten. Misschien is dat ook de reden waarom de medewerker bij zijn inleidende speech wilde benadrukken dat de documentaire geen standpunt inneemt.

Aha-erlebnis

De Leuvense student zal er plezier in hebben om te zien hoe langzaam maar zeker het Leuven tot stand kwam waarmee hij of zij vertrouwd is. Een Leuven waarin studenten inspraak hebben, waar Alma de buikjes vult, en waar rectors – niet bisschoppen – aan het hoofd van de universiteit staan.

Fun fact: bij de splitsing van de universiteit werd de bibliotheekcollectie opgesplitst: Leuven kreeg de boekenreeksen met oneven nummers, Louvain-la-Neuve die met even nummers.

Het is ten slotte opmerkelijk hoe goed iedereen destijds Frans kon. Werkelijk! Niet alleen Vlaamse studenten toonden toen hun staaltje Frans in interviews, ook buitenlandse studenten aan de KU Leuven, de erasmusstudent avant-la-lettre zeg maar, spraken Frans, de lingua franca van toen.

Leuven ’68 is een documentaire die niet alleen boeit, maar de Leuvense student ook een aha-erlebnis bezorgt. Hoewel het einde wat zeemzoet aanvoelt, doet het niet af aan de waardevolle inhoud.