KU Leuven wil meer vrouwen in beeld

Op maandag 12 december stelt de KU Leuven het genderrapport voor (zie p. 8 van deze krant). Uit het rapport blijkt onder meer dat de universiteit geen enkel schilderij van een vrouwelijke hoogleraar bezit. Een trieste vaststelling, die vicerector van Cultuur en Diversiteitsbeleid Katlijn Malfliet noopt tot nieuwe initiatieven om de beeldvorming van vrouwelijke academici aan te pakken. In het rapport staat te lezen: ‘Er moeten meer concrete en abstracte beelden komen van vrouwelijke academicae, die waardigheid, succes en sérieux uitstralen, zonder daarom hun vrouwelijkheid te negeren.’

Het plan van Malfliet is tweeledig. Enerzijds moet een nieuw kunstwerk in de Promotiezaal van de Universiteitshal de vrouwelijke beeldvorming in het hart van de universiteit binnenbrengen. Anderzijds vroeg Malfliet de faculteiten om een artefact te ontwerpen die vrouwen binnen het vakgebied zichtbaar maakt. Vandaag zijn ze in de faculteitsgangen nog sterk ondervertegenwoordigd tussen de vele mannelijke portretten. Negen faculteiten en Kulak beantwoordden de oproep.

Andere accenten

Het project begeeft zich op de scheidslijn tussen beeldvorming die een situatie representeert en performatieve beeldvorming, die een verandering wil aanbrengen. De universiteit draagt een geschiedenis en een patrimonium mee die een eenduidige maatregel niet mogelijk maakt. ‘Geschiedvervalsing moeten we vermijden’, verduidelijkt rector Rik Torfs. ‘Anderzijds is onze universiteit geen museum, het is een levende entiteit waar voortdurend andere accenten kunnen gelegd worden.’

Die accenten zijn het duidelijkst in een faculteit als Wetenschappen, waarin de genderweegschaal nog sterk overhelt naar de mannelijke zijde. De faculteit koos ervoor om in portretten enkele succesvolle vrouwelijke professoren af te beelden met een bijhorende slagzin. De faculteit Bio-Ingenieurswetenschappen ontwerpt dan weer vier fotocollages in figuren die representatief zijn voor het onderzoek: een erlenmeyer, een aar, een chromosoom en een tandwiel. De collages zullen foto’s bevatten van zowel vrouwelijke als mannelijke medewerkers, respectievelijk in kleur en in zwart-wit.

Historisch criterium

In faculteiten waarin de genderverhouding binnen het professorenkorps evenwichtiger is, ligt die klemtoon gevoelig. Ze willen de verdiensten van vrouwen binnen hun vakgroep beklemtonen zonder daarvoor de eigenheid van de groep te verloochenen. 'Het is niet evident om portretten op te hangen van huidige vrouwelijke professoren en niet van de mannelijke professoren', zegt decaan Bernard Tilleman van de faculteit Rechtsgeleerdheid. 'Daarom hebben wij onze keuze gebaseerd op een historisch criterium, meer bepaald portretteren we een vrouw die pionierswerk verrichte binnen de vakgroep.' In de Oude Valk zal een portret te zien zijn van Godelieve Craenen, de eerste vrouwelijke hoogleraar binnen de faculteit.

De bezorgdheid van Tilleman kan verklaren waarom sommige faculteiten liever niet in het project stapten. De faculteit Sport- en Revalidatiewetenschappen neemt geen deel omdat er in de gebouwen ook geen mannelijke professoren afgebeeld worden. Decaan Jo Tollebeek van de faculteit Letteren kiest voor de gulden middenweg. ‘In onze faculteit zijn vrouwen sterk aanwezig, zowel bij studenten als op de academische ladder. Daarom kiezen wij niet voor portretten van specifieke vrouwen, maar voor een poster waarmee we aantonen hoe belangrijk de rol van de vrouw is op allerlei terreinen.’

De beelden zijn te zien op een centrale plaats binnen de gebouwen van de deelnemende faculteiten. Op maandag 12 december werden ze voor het eerst tentoongesteld in de Jubileumzaal van de Universiteitshal.