In het leven van een boekhandel: 'Boze klanten zie ik hier nauwelijks'

Wie het Ladeuzeplein geregeld kruist, zal de gezellige boekhandel op nummer twaalf waarschijnlijk al opgevallen zijn. In Boekarest – en dan hebben we het over de boekhandel, niet de Roemeense hoofdstad – worden boekliefhebbers steeds met open armen ontvangen door uitbaatsters Maartje Swillen en Christine Boving. 

Swillen neemt nu zelf de schrijverspen in de hand, met het boek Cadeautje voor mezelf. Een dagboek waarin ze haar opmerkelijke ervaringen en overpeinzingen in boekhandel Boekarest poëtisch neerpent. 

De klant is koning

Net afgestudeerd, droomde Swillen van haar eigen boekhandel, in de gedachte dat ze dan zeeën van tijd zou hebben om te lezen. Die droom beleeft ze nu al zolang de boekhandel de naam Boekarest draagt (voorheen Paard van Troje), zij het op een andere manier. 

'Mijn verwachtingen werden allesbehalve ingelost. Constant moet ik klaarstaan voor klanten, al is dat juist waarom ik zo van mijn job houd. Lezen doe ik wel thuis op de sofa. "Boekhandelen" gaat eigenlijk veel meer over mensen dan over boeken.'

Maartje herkent de typische klant van Boekarest aan diens vrolijkheid en boekenliefde. 'Ik heb vroeger gewerkt in de Colruyt', vertelt ze enthousiast. 'Het verschil is dat mensen naar een supermarkt moeten gaan, terwijl ze naar een boekhandel mogen gaan. De meeste winkelaars wandelen dan ook met een glimlach binnen en – zolang ik mijn job goed doe – ook terug buiten.'

De meeste voldoening haalt Maartje uit klanten die terugkomen nadat ze die een goed boek aanraadde. 'Echt boze klanten zien we hier nauwelijks. Mensen beseffen vaak wel dat een slecht boek niet om leven of dood draait. Ik ben tenslotte geen kindercardioloog, noch de schrijver van het boek dat ik heb aangeraden. Maar als het een goed boek is, ben ik wel diegene die het heeft aangeraden', zegt ze trots.

Seizoenen

Haar boek is onderverdeeld in seizoenen, dat zijn kapstokken waar tien jaar aan korte verhaaltjes in de boekhandel worden opgehangen. Het werk stelt op die manier een cyclus van het leven van een boekhandelaar voor.

'Rond deze periode van het jaar (februari, red.) kan ik van een beetje rust genieten.' De drukke eindejaarsmaand die december is – dat ze in haar boek voorstelt als een apart 'boekhandelseizoen' – 'is al even achter de rug en de resterende overstock werd in januari weggewerkt. Maar in de lente bouwt de druk snel weer op.'

De coronapandemie tastte deze routine aan. 'De eerste lockdown vond ik eigenlijk wel leuk', blikt Maartje terug. 'Dagelijks brachten ik en mijn team de bestelde boeken met bakfietsen rond, het sociale contact verdween dus niet.'

'De tweede lockdown viel wel zwaar. Omwille van persoonlijke redenen, maar ook door de hele sfeer die corona met zich meebracht.' Geboden zoals 'Ontsmet je handen' of 'Pak een mandje' moest ze net iets te veel uitspreken. 'Ik ben een boekhandelaar, geen kleuterjuf', zucht ze.

Maartjes Pen

Ook in moeilijkere periodes zoals tijdens de coronapandemie bleven klanten trouw aan Maartje - ze kreeg zelfs cadeautjes. Ter bedanking van haar klanten bracht ze toen Rampje uit, een mini-boekje over hoe ze de lockdown tot slechts een 'rampje' reduceerden. 

Met haar nieuwe boek doet ze hetzelfde over een bredere periode van een tiental jaar: grappige tot ontroerende verhaaltjes in en rond haar winkel met hier en daar een snuifje poëzie.

'Uitgeverij Pelckmans wilde graag samenwerken met mij. Ik wou graag een boek schrijven. Boekhandel Boekarest werd tien jaar. En de mensen rondom mij vroegen geregeld de stukjes die ik online publiceerde te bundelen.' Cadeautje voor mezelf kwam dus tot stand door een ideale samenloop van omstandigheden. 

De titel verwijst naar de veelgemaakte mop van klanten bij het afrekenen. 'En door de titel ligt het boek gewoon goed op de kassa', voegt Maartje al lachend toe.

Met haar onafhankelijke boekhandel positioneert Maartje Swillen zich op slimme wijze binnen het boekenlandschap. Kritiek op grote boekhandels als de Standaard Boekhandel laat ze echter achterwege. 'Ook meer anonieme boekhandels met een groter aanbod zijn van belang. Niet elke klant wenst immers een persoonlijke benadering.'