Imponerende dissectie van de menselijke geest

Vanaf de eerste seconde intrigeert en bevreemdt Largo Desolato, en het houdt die spanning vast tot net voor het einde. De slotintrige met een verliefde studente breekt het ritme en voelt enigszins aan als oponthoud; afgezien daarvan verkent Campustoneel de vele lagen van dit stuk op de meest overtuigende manier.

Largo Desolato handelt over de dissidente professor Leopold die teruggetrokken in zijn huis wacht op de dag dat ze hem komen halen om hem weg te brengen. Wie hem precies komt halen en naar waar hij gebracht zal worden, wordt nooit uitgelegd. Verteerd door angst en paranoia drinkt hij zich de dag door, continu op zijn hoede voor mogelijk huisbezoek; hij discussieert met vrienden over zijn situatie en ruziet met zijn vriendin over hun liefde. De gevreesde bezoekers komen enkele keren langs, en proberen hem ertoe te brengen afstand te nemen van zijn opruiende geschriften.

De schaduw van landgenoot Kafka hangt over dit stuk van Havel, de grote Tsjechische auteur die het neerpende nadat hij in de gevangenis gezeten had: het lijkt wel alsof Havel voor de premisse van zijn stuk Het proces als mal genomen heeft, waarin Jozef K. op een ochtend gearresteerd wordt en in een rechtszaak verwikkeld raakt zonder ooit te weten wie de rechters zijn en op grond waarvan hij gearresteerd is – het enige grote verschil bestaat erin dat de jammerende en emotionele Leopold fel contrasteert met de koele en rationele Jozef K.

Ook zijn er echo’s van Beckett te horen, vooral in het eerste gesprek van Leopold met de twee verkopers van de ‘papierfabriek’, een volmaakt krankzinnige dialoog waarin de twee vreemd geklede en vals besnorde bezoekers naast het slijten van papier ook levensadvies geven, en Leopold er herhaaldelijk op wijzen dat het allemaal veel beter kan met zijn leven. Een aanklacht die zijn vrienden ook regelmatig in de mond nemen, zoals de met veel bombast gespeelde Johan, of zijn bebrilde en nerveuze vriend, wiens lang uitdijende monoloog waarin hij uiteindelijk schreeuwend de vloer aanveegt met Leopolds zielige toestand een hoogtepunt is. Dat moet overigens gezegd: alle acteurs opereerden op hoog niveau, en wisten het evenwicht tussen dramatiek en komisch absurdisme perfect te vinden; vooral de twee papierverkopers vertolkten hun rollen met verve en lijken recht uit Waiting for Godot weggelopen te zijn.

Het ligt gezien de biografie van Havel voor de hand een politieke allegorie in het stuk te zien, en dat is het ongetwijfeld ten dele; maar het is ook een diepgravende karakterstudie van een man die verdoold is geraakt in de ijle wereld van het intellect en de liefde beschrijft in academische termen als een fenomenologische zijnstoestand; hij is alle contact met de lichamelijke, concrete wereld kwijt – vlijt zijn vriendin zich verleidelijk tegen hem aan, dan draait hij zich weg. Ze verwijt hem enkele keren dat hij emotioneel geblokkeerd is (in het begin van het stuk is hij ook letterlijk geconstipeerd), dat hij tot een meelijwekkend sujet verworden is. Zij wordt met sensualiteit en emotionele kracht gespeeld; bij hem zijn de ontreddering en twijfel vanaf seconde één tastbaar.

In de slotact overdondert Largo Desolato met een fuga van stream of consciousness-beelden die doen denken aan late Fellini, wanneer alle in de loop van het stuk aan Leopold gerichte aantijgingen en adviezen hem nog eens toegeschreeuwd worden door de in een cirkel opgestelde dramatis personae – Leopold staat in het midden, dodelijk getroffen, en weet niet wat te antwoorden of wat te doen. Net zoals Jozef K. begrijpt hij hun aanklachten niet; meermaals vraagt hij aan de bezoekers wat ze dan precies concreet van hem verwachten, maar ze blijven steken in vage bewoordingen.

De atmosfeer en de setting in het mooie Anatomisch theater zijn zonder onderbreking duister, kafkaësk. Je bent als toeschouwer betrokken bij een lang en onontwarbaar proces, dat zich langzaam naar een einde toe sleept, maar dat geen verlossing biedt voor de gedaagde; en het verveelt (afgezien van die ene episode) geen minuut. De interne repetitiviteit van het stuk, met een raam dat voortdurend geopend en gesloten wordt en ongewenste bezoekers die tot in den treure vragen of ze Leopold ophouden, vervalt door een strakke regie nooit in sleur.

Door een uitdagende akoestiek en een bij tijd en wijle gebrekkige dictie laat de verstaanbaarheid af en toe te wensen over. De laatste act met een plots opduikende filosofiestudente creëert een extra surreële laag maar sluit in deze opvoering niettegenstaande de kwaliteit van het acteerwerk niet helemaal aan bij de voorgaande scènes. Maar met een juist inspelen op de formules en spiraalgevoelens en –gedachten, een slim benutten van de unieke ruimte via opstelling en lichtspel en over de gehele lijn goed acteerwerk, maakt Campustoneel haar opdracht met Largo Desolato eens te meer waar: sterk theater door studenten, dat via professionele omkadering amateurtoneel naar ongeziene hoogtes tilt.

Largo Desolato speelt nog van 29 april tot 3 mei in het Anatomisch theater. Tickets kunnen online besteld worden op http://www.campustoneel.be/.