“Ik ben meer dan de cultuurtrut”

Met Studio de Stad presenteert u een programma op Canvas over de stad van de toekomst. Is dat uw vuurdoop op tv?

Ruth Joos: «Ja, letterlijk gezien wel, maar ik ben daar eigenlijk niet mee bezig. Ik ben sowieso altijd meer bezig met de inhoud. Gelukkig is Studio de Stad ook geen kunst- en vliegwerkshow waarbij ik van de ene camera naar de andere moet lopen en ondertussen nog een radslag moet doen. Ik zit gewoon aan een tafel en ik praat met mensen. Dat heb ik nog al gedaan. De camera’s die er bij komen zijn voorlopig niet eens zo intimiderend als ik dacht.»

Waarom heb je toegezegd voor dit project?

Joos: «Qua thema is dit gewoon recht in mijn hart. Het is ook wel eens goed dat mensen weten dat ik niet alleen met kunst en cultuur bezig ben ergens hoog in de wolken. Ik vind het raar dat ik nog moet uitleggen dat ik meer ben dan “de cultuurtrut”. Ik ben óók een cultuurtrut, hè, en ik ben daar trots op! Maar voor mij is alles wat er toe doet, even belangrijk.»

«Als er iets is wat er vandaag echt toe doet, dan is het wel de stad. In een stad is vandaag namelijk morgen. De stad is nu. Je kunt nu weliswaar niet zien wat er fout gaat of wat er goed is, maar er zijn wel heel slimme mensen mee bezig om dat wel al te zien.»

«Studio de Stad is een voorbeeld bij uitstek van waar de openbare omroep toe in staat is. De VRT kan zelf beslissen wat een belangrijk thema is op lange termijn en dat langs alle hoeken en kanten belichten.»

Is er een gast waar je speciaal naar uitkijkt?

Joos: «Ik ben blij dat Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) komt. Het was moeilijk om een beleidsmaker te strikken. Ik laat in het midden of dat vanwege agenda’s was of vanwege de schroom om over dit moeilijk thema te praten. Zonder beleidspersoon in de studio zou dit programma urgentie missen. Al wordt het zeker geen politiek debat, eerder een duidelijk constructief gesprek.»

Het nieuwe Canvas

Wat vind je ervan dat Reyers Laat verdwijnt?

Joos: «Daar ga ik geen uitspraken over doen. Ik vind veranderingen altijd moeilijk. Ik probeer het hoopvol tegemoet te zien en hoop dat het een change for the better is.»

Zou je ook naar tv zijn overgestapt als het radioprogramma Joos niet was geschrapt?

Joos: «Om over Joos te praten moet je gewoon citeren uit vorige interviews. Ik heb het echt gehad daarmee. Om op je vraag te antwoorden: waarschijnlijk niet, nee. Dan zat ik daar nog. Ik heb dat genoegzaam gezegd en dat is genoegzaam bekend. Ik had daar nog twintig jaar kunnen zitten.»

Wat is het grote verschil tussen werken voor radio en tv?

Joos: «Het is meer gedoe en ingewikkelder. Zo vind ik kleren kiezen tijdrovend en vervelend. Wat ik belangrijk vind in zowel schrijvende pers, radio als tv is een zekere spontaniteit en een gewone soort van communicatie. Het is mijn aspiratie om in heel die machine gewoon Ruth Joos te blijven. Ik wil zoals steeds weten waar het over gaat, wie ik voor me heb en dan interessante dingen proberen uit te lokken.»

Zie je jezelf ook nog bij een andere werkgever dan de VRT werken, of heb je ambities in andere richtingen?

Joos: «Ik ben opgegroeid met heel veel respect voor dat huis en ik geraak dat niet kwijt. Soms wou ik dat ik echt iets kon betekenen voor mensen, bijvoorbeeld door te werken in de zorgsector. Maar blijkbaar praat ik iets te graag voor een publiek. Ik vind het wel heel intimiderend om bijvoorbeeld een volle theaterzaal toe te spreken. Dat is het voordeel van radio, dat je het publiek niet ziet zitten.»

Besparingen

Wat vind je van de recente besparingen in de cultuursector?

Joos: «Het wordt heel moeilijk. Alles van waarde is weerloos en als je het kunt kopen, is het niet meer interessant. Dat heeft Dirk De Wachter onlangs gezegd, en het eerste citaat is van Brouwers natuurlijk.»

«De cultuursector verdedigt zich nu dat ze economisch veel teruggeeft en voor werkgelegenheid zorgt. Maar kunstenaars moeten echt niet meegaan in dat discours. Je hebt een volstrekt unieke positie, die je moet gebruiken om iets te maken dat onmiskenbaar is.»

Is cultuur dan l’art pour l’art?

Joos: «Dat ook niet. Je moet iets betekenen in de mensen hun leven. Maar dat is niet becijferbaar. Ik snap de reflex van de economische argumentatie wel, maar je hoeft daar niet in mee te gaan. Die mensen werken hard en het levert veel op, dus het is absoluut waar dat cultuur economisch nut heeft, maar dat is niet belangrijk.»

Je lijkt me een heel bezige vrouw. Kan je goed niets doen?

Joos: «Ik ben wel iets te veel samengevallen met mijn job. Als ik spijt heb van iets in het afgelopen jaar, met heel het gedoe, is het dat ik iets te weinig afstand had om er relaxter mee om te gaan. Tegelijkertijd vind ik zo’n belachelijke gepassioneerdheid bij anderen best charmant. Bij mezelf wel niet. Door zo in iets op te gaan, heb ik het even niet meer helder gezien. Maar geen nood, ik weet wel wat belangrijk is. We zijn met vier thuis, en alle vier zijn we gezond. En nog redelijk blij ook. Wat niet belet dat werk wel heel bepalend is. Ik zie mijn collega’s meer dan mijn lief. Als het dan wegvalt, doet het pijn.»

Je lanceerde vorig jaar op de radio de wedstrijd 55 fiction om mensen te stimuleren creatief te schrijven. Schrijf je zelf ook?

Joos: «Neen. Ik heb er al aan gedacht om een T-shirt te laten maken met daarop “Neen, er zit geen boek in mij”. Toen ik nog in Leuven studeerde, kende ik iemand die zich te pletter las. Zijn appartement was te klein om alle boeken te bewaren. Toen ik hem vroeg of hijzelf schrijfambities had, antwoordde hij: “Nee, maar ik kan wel heel goed lezen”. Dat vind ik echt heel waardevol. Je hebt schrijvers, je hebt lezers, en je hebt goede lezers. Dat hoop ik te worden, een supergoede lezer.»