IFTf-recensie Katechetika: De Lege Uniformen

Niet enkel uniformen, maar evengoed de extremen van je verbeelding laten je steeds botsen op je eigen onvrijheid. Daarnaast bestaat er ook maar een vage grens tussen de waanzin van een psychose en de realiteit in een ontwenningsinstelling. Katechetika brengt in het kader van het Interfacultair Theaterfestival die pijnlijke realiteit kort en krachtig naar voor met een bewerking van De Blauwe Uniformen van Lucienne Staessens.

Hoewel het spel aanvankelijk vrij aarzelend en statisch op gang komt, slagen de acteurs er uiteindelijk in om met sterke prestaties de zichtbare en onzichtbare kanten van de strijd tegen een verslaving te laten voelen. Dat gebeurt vanuit de invalshoek van de verslaafde, de zorgende partner en de maatschappij.

Extreem en toch genuanceerd

Het stuk volgt twee koppels, Robin (Renée Theyssens) & Nora (Freya De Cauwer) en Chris (Marilène Moons) & Vera (Joke Dewaele), die wel eens van partner durven wisselen en hun verblijf in een gesloten ontwenningscentrum verafschuwen. We deinen mee op hun verlangens om te ontsnappen, hun liefde en leed, en hun angst voor de zogenaamde 'vissen'-taak. Die horen ze liefdevol te verzorgen, net als de plantjes in de tuin. Een constante zorg, zo blijkt ook uit de steeds aanwezige vissenkom met goudvissen op het podium. Die zouden ze liever zien verdwijnen.

In het centrum maakt een oude (ex-)verslaafde bewaker (Ruben Cuyvers) hen het leven zuur, onder het toeziend oog van een commandant die er niet van terugdeinst om seksuele avances te maken naar zijn patiënten toe. We zien die die avances lekker expliciet weergegeven via silhouetten geprojecteerd op wit doek.

Omdat hierdoor bij alle personages de grens tussen gek en normaal en goed en slecht vervaagt, kan Katechetika de verschillende perspectieven in een ontwenningsproces geslaagd aan bod laten komen. Hoewel de acteurs vaak verschillende thema’s zoals angst, melancholie, relaties en wantrouwen uitvergroot of komisch neerzetten, maakt die variëteit aan aspecten het dan ook een erg genuanceerd stuk.

We zijn allemaal vissen in een vissenkom

De setting in de Zwartzusterkapel – compleet met een galmend sluiten van de deuren - versterkt het beeld van een ontmenselijkend gesticht. Ook een intelligent lichtspel en insinuaties door schaduwen op de achtergrond sluiten goed aan bij het stuk.

De toon van het stuk was over de gehele lijn erg zwaar, maar net daarom vonden we de ludieke psychose van Nora als climax zo goed geslaagd. De gehele scene zwemt plots in een tafereel van geprojecteerde vissen begeleid met onnozele muziek. Acteurs bewegen op de deuntjes terwijl allerlei siervisjes op en neer dansen over de gehele scene. We voelen ons deel van een hilarische hallucinatie.

Net die psychose laat één van de interessantste vaststellingen van het stuk naar boven drijven. Haar luchtig karakter werd immers troebel naar het einde toe en mondde uit in een dramatische bad trip. 'Vrij' betekent niet 'vrij' voor verslaafden, we zijn allemaal vissen in een vissenkom. Wanneer de grenzen van de instelling wegvallen, bakent de bad trip de ultieme verbeelding evenzeer af, op de meest donkere en beklemmende manier mogelijk.

De rijke thema’s, goed gebruik van licht en de steeds sterkere acteerprestaties maken van De Lege Uniformen een origineel werk, want niet altijd evident is in het genre 'theater en waanzin'.