IFTf recensie: Babylon

Wanneer de Griekse oorlogsheld Agamemnon terugkeert uit Troje, wordt hij vermoord door zijn echtgenote. Zoon Orestes wreekt zijn vader door op zijn beurt zijn moeder om het leven te brengen. Ondanks het feit dat Orestes hiermee een profetie van Apollo vervult, wordt hij getormenteerd door drie furies. Alleen zijn zus Elektra kan hem tot rust brengen.

Wanneer hun oom Menelaos, broer van Agamemnon, hen de rug toekeert, rest hen geen hoop meer: zowel Elektra als Orestes worden ter dood veroordeeld. Wraak. Bloed. Recht. Moord wordt beantwoord met moord. Samen bedenken ze een wanhopig plan om wraak te nemen op Menelaos.

Minimalisme

De krachtige openingsscène wordt ingezet door de drie furiën waarna een aantal inleidende scenes elkaar houterig opvolgen. Terwijl alle vrouwen mooi zijn uitgedost, slaven en minnaars in bloot bovenlijf acteren, treden de welvarende koningszonen op in hemd en jeans. Hetzelfde minimalisme keert terug in het paleisdecor, gesuggereerd door een beperkte rij amforen en een matras. Hoe sober ook het decor, aan acteurs en bijrollen geen gebrek. Dat levert visueel sterke beelden op.

Vrouwen blijken hoeren en mannen hebben het voor het zeggen. Toch ontbreekt het in dit stuk aan draagkrachtige figuren. Alsof niemand de ander durft te overtreffen terwijl de acteerprestaties over het algemeen bovengemiddeld zijn, met Elektra op kop.

De drie furiën komen als groepspersonage regelmatig tussen om de complexe verhaallijn te verduidelijken. Deze drievoudige vrouwelijke versie van the Joker is een streling voor het oog en het oor. Helaas moeten zij de spotlight delen met vier buurvrouwen, extra rollen die Babylon verzonnen heeft voor een overaanbod aan acteurs. Het resultaat is een groot contrast in timing, uitstraling en inlevingsvermogen: de buurvrouwen staan niet enkel in de schaduw van de furiën maar ook in hun weg. Zonde.

Aan het einde van deel één wordt het rode levenslint van de overspelige moeder van Orestes doorgeknipt, een verrassende flashback. Het doorbreken van de eenheid van tijd kondigt een minder klassiek tweede deel aan.

Komische tragedie

Na de pauze neemt het stuk een verrassende wending. Van de klassieke brave uitvoering is nog weinig te merken. De wraakzuchtige kinderen krijgen de doodstraf. “Dood! Ter Dood!”, galmt het vanuit de publieksbank waar enkele acteurs zich schuil houden. Een passionele omhelzing tussen Orestes en Elektra doet een incestueuze relatie vermoeden. Ontroering is dichtbij.

Er wordt creatiever omgegaan met de voorgrond en de achtergrond van de toneelscene. Een grappig intermezzo met een Phrygische slaaf maakt het stuk tot een ware sitcom. De tragedie wordt pas echt komisch wanneer Menelaos aan de poorten van het paleis om de lijken van zijn vrouw en dochter smeekt waarbij zijn stem meermaals overslaat. Een van de meer geloofwaardige figuren van de avond.

Aan het einde wordt het dramatisch effect niet geschuwd waardoor het toneelstuk zijn houvast verliest. Alle spelers betreden de toneelscène wanneer Elektra het paleis in lichterlaaie zet. Luide muziek verhoogt het spektakel en wanneer chaotisch door elkaar lopende acteurs Veto's verscheuren valt onze mond pas echt open. Een ietwat geforceerde climax.

Op het nippertje wordt een bloedbad vermeden. Apollo stelt orde op zaken. Een sublieme vertolking van een god met verwijfde pasjes en een glimlach. Wanneer hij iedereen van een lotsbestemming voorzien heeft, richt hij zich tot het publiek. Deus ex machina, iets te letterlijk.
In een bevreemdende mix van klassiek theater met moderne elementen en vooral met een teveel aan acteurs doet Babylon een verdienstelijke poging om Hugo Claus’ versie van deze klassieke tragedie uit te voeren. Het verdient waardering dat Babylon bovendien eigen accenten toevoegt, met uitzondering van de overbodige ‘buurvrouwen’. Uiteindelijk is Orestes nooit langdradig, maar toch ook weinig ontroerend. Geslaagd op voldoende wijze, maar geen onderscheiding.