recensie> Recensie: Hybris
Het nieuwstedelijk stijgt boven zichzelf met Hybris
Met ‘Hybris’ levert Het nieuwstedelijk een hoogvlieger van een toneelstuk af dat zowel entertainend is als inzicht in het leven geeft, zonder dat het belerend wordt. Van echte hybris dus geen sprake.
Televisierecensenten zouden het een bottle episode noemen, Aristoteles een natte droom. Hybris voldoet immers perfect aan de drie eenheden die de laatstgenoemde voorschreef in zijn Poëtica: we volgen de ontmoeting en kennismaking van David (Tom Ternest) en Zoë (Inge Paulussen) die enkele uren duurt en zich volledig afspeelt in de voormalige kinderafdeling van een ziekenhuis.
Christophe Aussems heeft echter niet veel nodig om van Hybris een verdomd goed stuk te maken. Geen gimmicks, weinig franjes, maar wel een sterk acterend duo en een goed geschreven tekst zijn voldoende om ervoor te zorgen dat we doorheen de voorstelling stelselmatig naar voren schuifelen tot we aan het einde van het stuk balanceren op de rand van onze stoel. De geslaagde moppen doorheen de voorstelling geven af en toe ruimte om te ademen, zonder dat de spanningsboog doorbroken wordt.
Hyperrelevant
Hoewel beide personages hun eigen problemen hebben – David is een kreupele wiens moeder in de operatiezaal ligt na een auto-ongeluk; Zoë is een overwerkte chirurg die net een fout gemaakt heeft – verweven hun verhalen zich op een natuurlijke wijze in elkaar. Die problemen zorgen ervoor dat ze allebei nogal on edge zijn, maar ook begrip kunnen tonen voor elkaars situatie. Afwisselend spelen ze de rol van slaande en zalvende, van begrijpende schouder tot aanmanend vingertje.
De focus van Aussems’ stuk – de onmenselijke stress die chirurgen en ziekenhuispersoneel ervaren – blijft als een zwaard van Damocles niet alleen boven de personages, maar ook boven het publiek zweven. Het stuk overstijgt immers de problematiek van de geneeskundigen, en breidt uit naar elke tak van de mensheid. Want welke werkmens of student kan zich niet vinden in het feit dat onze maatschappij steeds meer en beter verlangt? Dat het leven een race is, waarbij we iedereen achter ons moeten laten en enkel vooruitkijken? ‘Wanneer een lichaam op de operatietafel ligt, verandert het in een object’, laat Zoë zich ontvallen. Het is moeilijk te geloven dat enkel chirurgen gedrild worden om zo te denken.
Less is more
Zoals eerder aangehaald, hoeft Aussems geen fancy gimmicks of grote sets aan te halen om indruk te maken. Het decor bestaat uit een afgesloten ruimte waarbij het publiek door een glazen wand naar binnen kijkt, zoals een familielid naar een geliefde kijkt die zich in quarantaine bevindt. De setting verandert slechts van toon door de wisselende belichting, die de emotionele sfeer van de scene onderstreept: nu eens ijzig kil blauw licht dan weer begrijpende warme kleuren.
Ook de bijdrage van Patricia Vanneste en Bert Hornikx mag niet onderschat worden. Net als het publiek zijn de muzikanten gescheiden van de spelers door de glazen wand, en brengen ze het hele stuk lang live muziek. De ongemakkelijke minimalistische tonen doen wat denken aan de soundtrack van Dunkirk, en begeleiden het publiek geleidelijk aan naar de onvermijdelijke climax van het stuk.
Het nieuwstedelijk brengt met Hybris een noodzakelijk stuk dat relevant is voor iedereen die het gevoel heeft tegen zijn wil te worden meegesleurd in de onvermijdelijke rat race van het leven. De tagline ten spijt kunnen we dus niet doen alsof we je niet gezien hebben, daarvoor is Hybris gewoonweg te sterk.
