'Het is sowieso al een eng bos, maar nu stond het bos in brand'

Maart 2020: corona doet de wereld stilvallen. In de kunstensector gaan niet enkel culturele centra voor onbepaalde tijd op slot, ook leslokalen, danszalen en repetitieruimtes moeten onverbiddelijk dicht. De impact op de kunstopleidingen was groot. Voor de studenten was het roeien met de riemen die ze hebben. Hoe kijken zij terug op het voorbije anderhalve jaar, en hoe zien ze de toekomst?

Portret Anke Verschueren

Dat corona ravage heeft aangericht in de kunstensector staat buiten kijf. De lockdowns en isolatie dwongen artiesten om van de platgetreden paden te wijken. Anke Verschueren, student Woordkunst aan het Koninklijk conservatorium Antwerpen, getuigt: 'Ik heb mijn artistieke bachelorproef niet live kunnen maken. Dat was jammer, maar dat bood ook een kans, want ik heb in plaats van een voorstelling, een website gemaakt. Ook een kindervoorstelling die niet kon doorgaan, hebben we volledig gedigitaliseerd.'

Hoewel ze het livegebeuren nog steeds en zonder enige twijfel verkiest boven performances via Zoom, ziet Anke ook de positieve kant van wat er het afgelopen anderhalve jaar gebeurd is. 'Er was enerzijds opnieuw appreciatie voor live theater en woordkunst. Anderzijds was er ook de fear of missing out die wegviel. Ik zou elk jaar een week lockdown willen. Zonder Zoom, zodat je enkel kan lezen of films kan kijken. Dat helpt kunstenaars echt om weer tot zichzelf te komen.'

Portret Emma Malfliet

Ook voor Emma Malfliet, student musicaltheater aan het conservatorium in Brussel, had corona vergaande gevolgen. 'Onze opleiding is heel fysiek. Online dans-, zang- en spellessen volgen was moeilijk. Ik weet nog dat ik danslessen volgde, met de computer in de zetel en alle stoelen aan de kant, om toch maar een pirouette te kunnen draaien. We konden niet meer van een volwaardige opleiding spreken.'

'Toen de regels wat losser werden, mochten we terug naar school, maar onze klasgroep werd opgesplitst in kleinere groepen. We hebben dus niet de kans gehad om elkaar als klas te leren kennen en zijn het niet gewoon om met elkaar te spelen. Die vertrouwensband moeten we nu nog opbouwen. Het is fijn dat we dat nu opnieuw op campus les mogen volgen en daaraan kunnen werken.'

Portret Jonathan Michiels

Jonathan Michiels rondde zijn opleiding Drama aan de LUCA Schools of ARts af in volle coronatijd. 'Er zijn voorstellingen geannuleerd, maar we zijn blijven repeteren. Onder strenge protocollen, met ladingen zelftests en temperatuurmetingen. Het is de aard van de sector: acteurs vinden wat ze doen noodzakelijk. Ze blijven niet bij de pakken neerzitten, ze zoeken naar oplossingen.'

Hij liet zich dus niet zomaar neerslaan door de crisis. 'Met de nodige maatregelen en wat uitstel zijn onze bachelor- en mastervoorstellingen toch nog opgevoerd. Op dat vlak heb ik geluk gehad.' De opluchting is dan ook groot, nu de zalen de deuren weer openen.

'We waren steeds maar aan het repeteren. Op den duur vergeet je waarvoor je het doet. Maar van zodra je weer op de planken staat, al is het maar voor tien man, in openlucht, met een mondmasker, voel je meteen weer waar het om draait. Theater bestaat pas op het moment dat je het kan delen met een publiek.'

Portret Elsa van Dijk

Elsa van Dijk, pas afgestudeerd van LUCA Drama, is nu eindelijk begonnen met haar zelfgeschreven werk Stille Nacht op de planken te brengen. Een stuk later dan gepland door corona. 'Deze voorstelling zou eigenlijk al vorig jaar in première zijn gegaan, maar dat is niet gebeurd.'

De impact van de pandemie reikte nog verder: 'Ik vond nergens een job, dus heb ik mijn huur opgezegd en ben ik teruggegaan naar mijn ouders, en heb ik in de schuur van mijn ouders gewoond. Ondertussen schreef ik toen wel een tekst. Je gaat zo goed en zo kwaad maar een beetje door met waar je mee bezig bent.'

Maar dat gaat niet zonder zorgen in de culturele sector. 'Het is sowieso al een eng bos waar we in terecht komen, maar nu stond het bos in brand.' De brand lijkt voorlopig nog niet geblust: 'Al die voorstellingen die gemaakt zijn, hebben ergens in een koelkast gelegen en mogen nu hopelijk het daglicht zien. Dat die allemaal in de rij staan te wachten, is echt een probleem voor jonge makers.' Grotere cultuurhuizen glippen sneller door de bottleneck dan nieuwe spelers op het veld.

Portret Dagmar Dierick

Dagmar Dierick staat met een been in haar Master Drama aan LUCA en met het andere been in haar eerste professionele productie bij Compagnie Marius. In het echt mogen spelen was een enorme verademing na de lange, frustrerende periode van lockdowns. 'Het vervelende was dat je wel alternatieven kan blijven bedenken, maar na een tijd is dat gewoon op. Niet alleen in ons vak, maar ook als mens.'

De vele livestreams konden de leegte niet vullen: 'Dat is gewoon niet hetzelfde. Het medium theater komt gewoon niet tot zijn recht. Een scherm maakt het totaal anders.'

Toch heeft Dagmar hoop. 'Voor de lockdown was het al een moeilijk moment voor startende acteurs door de vermindering van 60% in projectsubsidies. Ik had wel het gevoel dat in zulke momenten van crisis ook solidariteit aanwezig is. Toen de wereld op slot ging, waren mensen die al langer in het vak zitten bereid om ons te steunen.'

Portret Tristan Feyten

Tristan Feyten, afgestudeerd in Drama aan de LUCA School of Arts, transformeerde tijdens zijn masterjaar het corona-isolement in iets verbindends. 'Samen met masterstudenten van de vier toneelscholen, hebben we voor het eerst ooit een toneelscholenfestival georganiseerd. Zo is er een connectie gekomen tussen de scholen die er voordien nog nooit was geweest.'

De mastervoorstelling moet normaal gezien een opstapje bieden naar het werkveld. 'Het festival was zo een manier om wat vertrokken te geraken.' Ook los van corona blijkt het een meerwaarde te zijn: 'We hopen dat het toneelscholenfestival een jaarlijks gebeuren kan worden.'

Er wordt van alles uit de grond gestampt, maar het publiek hinkt nog achterop. 'De sector die serieus gebloed heeft, kan eindelijk uit zijn vel kruipen, maar nu is een deel van het publiek verdwenen. Daarom een warme oproep: kom terug naar het theater. Het is nu belangrijker dan ooit om de zalen terug gevuld te krijgen.'