Hans Depelchin: 'Kunst is de plaats waar te ver kan worden gegaan zonder al te veel gevolgen'

'Er blijft altijd iets wat je niet kan vastgrijpen, maar literatuur is een mooie poging om het te benaderen.' Hans Depelchin vertrok vanuit vijf personages om zijn romandebuut Weekdier op te bouwen. 'Het papier is geen psycholoog; het is belangrijk om de verteller aan het woord te laten en niet de auteur.'

Controleverlies

En zo ontstonden de verhalen uit één grote beweging. 'Vanuit een grote drang om figuren te creëren en er iets mee te vertellen.' Daarbij verloor Depelchin zich in de verbeelding van zijn personages. 'Je wil als schrijver de controle houden over wat er gebeurt, maar dat is heel moeilijk. Uit controleverlies kunnen gelukkig ook interessante dingen voortkomen.'

Zo slopen er toch karakteristieken in die hij herkent bij zichzelf. 'Ik zat tijdens het schrijfproces op een wankel moment in mijn leven, wat in het boek te merken is aan een zekere doelloosheid bij sommige personages: ze weten niet hoe ze betekenis kunnen geven aan hun leven. Ze proberen volgens het vast stramien te leven, volgens bepaalde verwachtingen en als dat niet lukt, hebben ze het gevoel dat ze controle verliezen. Het feit dat schrijven deugd doet, betekent dat je er ergens toch ook persoonlijke dingen in kwijt kan.'

Vrijplaats

Kunst is voor Hans Depelchin schoonheid. 'Schoonheid, maar ook een vrijplaats: een plek waar maatschappelijke thema’s esthetisch op de korrel kunnen worden genomen. Kunst heeft een betekenis in onze maatschappij, anders zou ik er niet mee bezig zijn. Wat in theaterzalen en boeken gebeurt, maakt deel uit van de samenleving, maar vertrekt ook altijd een beetje vanaf de zijlijn: kunst is de plaats waar er te ver kan worden gegaan zonder al te veel gevolgen, met het doel een bewustwording tot stand te brengen, een inzicht mee te geven, een snaar te raken. Het is tegelijk becommentariëren en becommentarieerd worden, naar de wereld wijzen en daarmee naar zichzelf. Dit alles via een vorm van schoonheid, zonder vormelijke of inhoudelijke belemmeringen.'

Die vrijheid van het schrijven trekt hem aan, maar zodra de lezer opduikt, krijgt die vrijheid een doel. 'Tijdens het redactiewerk besef je dat mensen het gaan lezen en er hun mening over gaan vormen. Dan wordt het een kwestie van kritieken niet persoonlijk op te vatten.' Niet toevallig begonnen de personages recensies aan hun muur te hangen toen de lezer in het hoofd van de schrijver binnensloop.

Een carrousel

'Je hebt het gevoel dat je je moet bewijzen, want de manier waarop dit boek ontvangen wordt, zal invloed hebben op het vervolg. De blik van het publiek wordt sterk gevormd door de voorstelling van de kunst in de media en hoe je al kunstenaar in de markt wordt gezet. Je maakt deel uit van een carrousel die je ook kapot kan maken.'

Het romandebuut gaat gepaard met stress die elke jonge maker ervaart. 'Op een manier is er de angst om door de mand te vallen: er zijn momenten waarop ik er helemaal in vertrouw en momenten waarop ik me afvraag of het boek misschien toeval is, of ik misschien helemaal geen talent heb, maar alleen een beetje geluk.'

In elk geval zou er meer ruimte mogen zijn om te falen in de kunst. 'Veel dingen die vandaag zichtbaar zijn, zijn het gevolg van onzichtbaar falen. Maar openbaar falen wordt vaak niet op applaus onthaald. Kunstenaars verdienen meer krediet om eens te mislukken, want dat kan net zo interessant zijn.'

Weekdier kreeg zijn titel op het einde van het schrijfproces, toen de link werd gelegd tussen de verschillende delen. Alle personages zijn op zoek naar een schelp, naar geborgenheid en tonen weinig ruggengraat. Ze zijn wankel en week. De metafoor verbindt niet enkel de personages, maar verbindt hen ook met de auteur. 'De zee zit ook in mij, dus het klopte.'

Weekdier is vanaf 3 november beschikbaar in de boekhandel.