Gezocht: een LGBTQ+-kerstmirakel

Smalle steegjes en donkere toilethokjes: daar mag erop los worden gekust. Het overvolle kerstdorpsplein met ontelbare lampjes daarentegen lijkt enkel weggelegd voor heterokoppels. Tot nu? De legendarische Clea DuVall als regisseur en een LGBTQ+-vriendelijke cast om u tegen te zeggen, lijken de ideale ingrediënten om officieel arrividerci te zeggen tegen de heteronormatieve kerstfilms, maar niets is minder waar. Happiest Season is opnieuw symptoom van de LGBTQ+-portrettering, bijster ingekapseld in de populaire cultuur.

De film vertelt het verhaal van een lesbische relatie tussen Harper, de modeldochter van de conservatieve Ted en Tipper, en Abby, een PhD-student in de kunstgeschiedenis. Wanneer Harper impulsief Abby vraagt Kerst te vieren met haar familie, vergeet ze één detail: haar familie weet niet van de relatie, evenmin dat Harper op vrouwen valt. Er is geen ontkomen aan, Abby vertrekt mee naar Harpers familie, om er dan, hup, weer in de kast te vliegen. Eenmaal daar geeft Abby zich uit als een wees – eentje die nu een ware kerst krijgt.

Ondanks de twee vrouwelijke hoofdrollen, is het nog niet het LGBTQ+-kerstmirakel waarop de kijker zit te wachten: we krijgen opnieuw een uit-de-kast-verhaal – alleen nu eentje met een kerstjasje aan. Conservatieve ouders als die van Harper mogen dan nog steeds bestaan; vandaag is de LGBTQ+-scene al sterk geëvolueerd, weg van de nood om steevast de moeilijkheid van uit de kast te komen voorop te zetten. Is het niet eens grondig tijd voor een luchtige, romantische kerstfilm met een queerkoppel an sich?

Vastgeroeste stereotypes

Na nog geen vijf minuten aan kerstgekte, krijgen we een eerste stereotype voorgeschoteld dat een domper zet op de kerstsfeer. Abby’s beste vriend is een exuberante homoseksueel waarbij enkel het slappe handje nog ontbreekt. Via zijn telefoon is hij een zoveelste eenmalige vlam aan het 'tracken' in zijn appartement, waarbij hij clichématig wordt afgebeeld als de typische, promiscue man die zich nooit bindt. Al is het maar tussen de lijntjes te lezen, het benadrukt nog steeds een pijnlijk vooroordeel.

Daarnaast durft de kledingstijl ook te hinten naar het idee dat één persoon in de relatie de letterlijke en figuurlijke broek hoort te dragen. Below Her Mouth weerspiegelt deze trope heel duidelijk: de hoofdrolspelers onderscheiden zich onmiskenbaar op het genderspectrum, maar trachten zich nog in het hokje van 'man' en 'vrouw' te wurmen. Het homoseksuele koppel spiegelt zich zo nog steeds aan het heteropaar – en zet het hele uit-de-kast-verhaal daarbovenop hun 'andersheid' dan niet net nóg meer in de verf?

The New York Times schrijft dat 'het een verhaal is over de zelfvernietiging waarmee queer mensen geconfronteerd worden wanneer ze zich omvormen om in het vakje van heteroseksualiteit te passen'. Het pad naar dat streefdoel is ook geplaveid met beproevingen: van bedrog in Disobedience tot leugens in Love, Simon en geheimhouding in de documentaire A Secret Love: 'queerheid' wordt herhaaldelijk gekaderd als een fenomeen dat niets dan negatieve connotaties met zich meebrengt.

Toegegeven, het kleurenpalet in Call Me by Your Name dompelt de kijker al snel onder in een waas van zomerse liefde en geluk, maar de onderliggende toon is nog steeds één van onbereikbaar verlangen. Uit de kast komen is zo een vereiste in het leven van elke LGBTQ+-persoon, als we de filmwereld mogen geloven. Iedereen die het niet openlijk erkent, is gedoemd een leven te leiden in de schaduw van wat had kunnen zijn. Het legt niet alleen een druk op de schouders van de personages, maar ook op dat van het publiek.

Ik kijk, dus ik ben (niet homofoob)

Bij het zien van de ultraconservatieve familie die haar eigen dochter niet accepteert, voelt het als een catharsis aan zelf niet homofoob te zijn – tenminste, vooral denkend niet zo te zijn. De heteroseksuele kijker plakt zichzelf snel een sticker van bondgenoot op de borst en keurt daarmee de beperkingen af waar queer personen zich naar moeten schikken. Het lijken bijna feel-good films voor heteroseksuelen. Happiest Season is duidelijk niet de enige film die in datzelfde bedje ziek is.

Zijn zoals de ultraconservatieven of de gewelddadige man van Carol in de gelijknamige film lijkt waanzin. Sympathie hebben voor de onderdrukte daarentegen vliegt de pan uit. Denk aan Brokeback Mountain waarin twee ranch-houders smoorverliefd zijn, maar dan ondergronds, in een uiterst mannelijke cowboywereld. De aandacht voor deze dramatiek slaakt de noodkreet naar meer openlijke LGBTQ+-personages en een minder bittere nasmaak. Dat men de extreme homofobie afkeurt, staat nog mijlenver van het omhelzen van de queerscene in zijn geheel.

'De humor eromheen verlicht het erg moeilijke topic van uit de kast komen', zei Kelly Clarkson tijdens een interview over Happiest Season. De LGTBQ+-ervaring is jammer genoeg nog steeds gekenmerkt als moeilijk, maar enkel hierover produceren laat te wensen over. Zijn er al niet genoeg films die de hindernissen aantonen?

Het gevolg van die onevenredige productie is groot – te groot. Op die manier komt er meer nadruk op de barrières die LGTBQ+-leden ondervinden. Vooraleer hun seksuele geaardheid of identiteit bekend te maken, lijken ze een heus parcours te moeten doorstaan. Het is tijd voor vernieuwing – eentje van normalisatie, waarin film een krachtig medium kan spelen.

Een gemiste kans

Zowel DuVall, Kristen Stewart als Dan Levy zijn homo- of biseksueel. Ondanks de diversiteit langs de productiezijde, lukt het niet om die te vertalen in de film. Is de blik van de regisseur gekleurd door haar eigen negatieve ervaring bij het uit de kast komen? Het zou alvast een verklaring kunnen zijn voor het gebrek aan vernieuwing in de film. 'Ik zag nooit mijn ervaring op het scherm. Ik realiseerde me dat ik die film kon maken die ik altijd al wilde zien', vertelt DuVall aan Rolling Stone.

De ingrediënten waren aanwezig: een visionaire regisseur en een diverse cast. Dringend tijd om de puntjes op de i te zetten en het recept te optimaliseren. Er volgen nog meer dan 365 dagen om een nieuwe kerstfilm te produceren. Graag eens een homoseksuele romance die niet uitsluitend wordt verpakt met strik en lint in de woordenschat van heteroseksueel Hollywood. Het lijkt een mooie LGBTQ+-kerstwens – eentje die volgend jaar hopelijk wel werkelijkheid wordt.