Expo Tracing the Future: een zelfbewuste utopie

Tracing The Future werd donderdag geopend in M-Museum Leuven, de Centrale Bibliotheek, het onderzoekscentrum KADOC, het Stadspark en het Anatomisch Theater. Het geheel van films, foto’s en installaties van hedendaagse kunstenaars dat zeven weken lang wordt getoond, belicht actuele en oude utopieën met aandacht voor ecologische, politieke en sociale vraagstukken.

Het universele karakter van utopieën blijkt meteen uit het veelzijdige karakter van het parcours en de uiteenlopende verhalen die de kern van Tracing The Future uitmaken. Zo treden in Mining Section de mijn- en dokwerkers van de Amerikaan Allan Sekula in dialoog treden met het werk van de Belgische kunstenaar Constantin Meunier (1831-1905). Yto Barrada palmt dan weer M-Museum in met een tentoonstelling rond Marokko.

Het meest in het oog springend is vermoedelijk Boven De Muur, het bouwwerk waarmee Adrien Tirtiaux de huizen in de Vlamingenstraat en het Stadspark verbindt. Tirtiaux betrok de bewoners actief bij het denkproces en zet ook de bezoeker aan tot participatie. Waar beginnen de publieke en de individuele ruimte? Hoe beïnvloedt die veranderde ruimte de sociale sfeer? In sommige tuintjes kun je via de installatie boven de muur zomaar binnenwandelen.

Tracing The Future gaat over breuken en verbindingen. In Münster zet Martin Le Chevalier de onhaalbare utopie te kijk van de zestiende-eeuwse veroveraars die de Duitse stad wilden innemen en zichzelf aan het einde van de geschiedenis plaatsten, een geschiedenis van bloed en moreel verval. Aan het einde van de film zijn de soldaten in het huidige Münster beland, verloren gelopen in hun utopie.

Natuurkrachten

Tracing The Future gaat over de verhouding tussen mens en planeet. The Ololith Group, een collectief kunstplatform uit Londen, verkent in de film Medium Earth in de Centrale Bibliotheek het geologische geheugen van de aarde. Dat uit zich in het barstende beton van een ondergrondse parkeergarage met streng verdeelde vakken, maar evenzeer in de breuken van een rotspartij ver weg van de menselijke bedrijvigheid. Het zijn op elkaar inwerkende tektonische platen, die mensen en plaatsen zowel scheiden als verbinden.

Forest Law van Ursula Biemann en Paulo Tavares ten slotte brengt het Quichua volk in Ecuador in beeld, of beter: twee beelden, want in het KADOC staan twee schermen naast elkaar opgesteld. Ecuador is het enige land ter wereld waar de rechten van de natuur in de grondwet werden opgenomen. De inwoners verdedigen er hun natuurlijke rijkdommen tegen de multinationals die hun land in kaarten en functies hebben opgesplitst.

Terwijl ze hun verhaal vertellen, kijken ze je op het eerste scherm recht in de ogen. Op het tweede scherm spreken ze naar een plaats buiten het kader. De kijker ziet die niet en is zo niet langer een medestander, maar een buitenstaander. Op die manier laat Tracing The Future je, terwijl je droomt, bewust zijn van een moeilijk wegdroombare realiteit. Een haalbare utopie moet wel iets van beide hebben.