'Er zijn hier flink wat romances gegroeid': twintig jaar Interfacultair Theaterfestival

In 2004 richtten twee oud-studenten, Helena Bex en Benedicte Degraeve, het Interfacultair Theaterfestival (IFTf) op. Daarvoor al deden enkele studentenkringen jaarlijks voorstellingen, maar een overkoepelend festival ontbrak. 'Er waren toen bijna geen voorzieningen voor studententheater', zegt Koen Baumers, betrokken bij de organisatie van het IFTf vanaf de tweede editie en oudgediende van Babylontoneel. 'Zo moesten we eens spelen in een bouwvallige fuifzaal.'

'De oprichters waren net afgestudeerd en hadden dus de tijd om de frustraties die ze jaren hadden gehad over zalen en subsidies aan te pakken', gaat Baumers verder. 'De KU Leuven had toen immers weinig oog voor studententoneel.'

Aan de universiteit bestonden wel twee theaterfestivals voor professionele acteurs: Tijdelijk Autonome Zone en Voix Gras. Voor dat laatste evenement plaatste de Kultuurraad in 2004 nog een zoekertje in Veto: 'Voix Gras zoekt ganzenborden en opgezette ganzen.' Maar de studenten waren bij die festivals enkel betrokken wat betreft het selecteren van de winnaar. 

De make or brake van 2008

LOKO leverde subsidies voor het nieuwe IFTf, maar had de organisatie niet zelf in handen. Dat veranderde in 2008. 'Dat was een turbulent jaar', zegt Veronique Verbert van de Dienst Cultuur van de KU Leuven. 'De oorspronkelijke organisatoren waren al even afgestudeerd, maar wilden het festival blijven organiseren. LOKO, dat het festival mee financierde, wilde dat niet.' 

'We wilden het festival naar ons trekken om het verder te professionaliseren', verduidelijkt Sam Rijnders, toenmalig mandataris Cultuur bij LOKO. Hij werkte ook mee aan producties van Politika en regisseert nu bij Campustoneel.

'We hadden het gevoel dat we plots niet meer nodig waren en ons kindje moesten afstaan', zegt Baumers. 'Daarom zijn er inderdaad een paar discussies gevoerd. Maar de vrees dat het festival een stille dood zou sterven, is gelukkig niet uitgekomen.' 

In datzelfde jaar opende ook de Koelisse onder Alma 3, een theaterzaal voor de studentenkringen. 'Dat was eerst een fitnesszaal', vertelt Baumers. 'Maar voor een kringtoneel was alle infrastructuur er aanwezig. De inrichting van de Koelisse is onze grootste verwezenlijking. Eindelijk hadden we een gepaste zaal.'

Carrièrekansen 

Vanaf 2008 namen LOKO en de Dienst Cultuur het festival onder hun vleugels. Daarna groeide het verder uit tot een vaste waarde in de Leuvense studentenwereld, die vooral bijzondere kansen biedt aan de deelnemers. 'Door een samenwerking met OPENDOEK bieden we de acteurs en regisseurs ook workshops op maat aan', zegt Verbert.

Studententheater is dan ook niet te verwarren met amateurtoneel: 'Amateurtheater vertrekt vaak vanuit de buurtparochie, waar een aantal vijftigers of zestigers nog eens een Shakespeare willen spelen', aldus Baumers. 'Studententheater vindt zichzelf steeds uit en probeert vernieuwend zijn. Het heeft een eigen plaats tussen alle andere vormen van theater.'

'Vooral in dat opzicht is het IFTf waardevol', geeft Rijnders aan. 'Het is een mogelijkheid voor de studenten om hun creatieve talenten te ontdekken en te ontplooien tijdens hun studies.' Op de planken groeit ook soms de ambitie om een theateropleiding te starten. Dan kan een deelname aan het festival een voordeel bieden: 'Na je studies aan de universiteit heb je meer levenservaring dan wanneer je als achttienjarige zo'n theaterschool binnenrolt', aldus Rijnders.

De universiteit erkent overigens een deelname aan het festival: 'Op het einde van het jaar vullen de studenten een portfolio in over hun ervaring', zegt Verbert. 'Als wij dat goedkeuren, wordt het aan hun diploma bevestigd.'

De aard van het beestje 

Ondanks die kansen schommelde het aantal enthousiaste kringen wel over de jaren heen. 'Er is steeds een groep die het festival een paar jaar trekt', verduidelijkt Rijnders. 'Als die groep afstudeert, is het soms wachten op een volgende generatie.'

'Tijdens de coronapandemie lag het aantal voorstellingen bijzonder laag', aldus Verbert. 'Daardoor ging er veel ervaring, kennis en groepsgevoel verloren. Maar tijdens deze editie doen er weer elf kringen mee.' 

Het festival blijft overigens een competitie. Tijdens de slotavond van iedere editie worden de gegeerde 'Bovenste Planken'  — vroeger de 'Fluwelen Flosjen' genoemd  — uitgereikt. 'Er zijn altijd kringen die dan in huilen uitbarsten', zegt Rijnders. 'Maar het blijven theatermensen, die zijn dramatisch van aard.' Rijnders steekt de hand in eigen boezem: 'Ook wij hebben op de slotavond soms een potje gejankt.'

'Ik herinner me dat de jury in 2011 Katechetika een veeg uit de pan gaf voor het stuk De Jossen', vertelt Rijnders, die later zelf jurylid werd. 'Ze houdt er misschien niet altijd rekening mee dat het amateurtoneel blijft.' Ook Veto spaarde de kring niet. 'Klein Katechetika bracht geen groots theater, maar een fijn toneel de kring waardig', oordeelde onze recensent destijds.

De IFTf-baby

Zowel Verbert, Baumers als Rijnders benadrukken dat over het algemeen een gevoel van vriendschappelijkheid tussen de deelnemers heerst. Toch besloten LOKO en de Dienst Cultuur om het aantal prijzen bij de huidige editie te verminderen. 'We willen meer een festival en minder een wedstrijd worden', zegt Verbert. 'Vroeger gingen sommige voorstellingen met alle prijzen lopen. De focus verandert nu: er zijn minder prijzen, maar de feedback voor de deelnemers blijft.'

Die wijziging betreurt Rijnders. 'Toneel is vluchtig, er komen weinig mensen kijken en daarna leeft de voorstelling niet voort. Een 'Bovenste Plank' is dan een bijzondere beloning waarop je jaren later kan terugkijken. Bij mijn vrienden hangen ze nu soms nog op in het toilet.'

Dat nuanceert Baumers: 'Je moet die prijzen niet te serieus nemen. De naam die we er oorspronkelijk aan gaven– 'de Fluwelen Flosj' – zegt al voldoende. Dat is geen Oscar. Voor ons primeerde het gevoel van samen theater maken en daarvan genieten.'

Niet alleen prijzen doen terugdenken aan het festival, recent werd ook de eerste IFTf-baby geboren. 'Er zijn flink wat romances gegroeid tussen de toneelkringen', aldus Verbert. 'Dat bewijst dat er meer verbroedering dan rivaliteit was.'