'El Ciudadano Ilustre': doldwaze maar slimme Argentijnse komedie

Al zijn hele leven schrijft hij exclusief over zijn Argentijnse geboortedorp Salas, een landelijke en ietwat achtergestelde gemeente - zeg maar het Zuid-Amerikaanse Reetveerdegem. Zelf vertoeft Mantovani echter al veertig jaar in Europa. Wanneer de trotse inwoners van Salas hem contacteren om hem een ereburgerschap toe te kennen, besluit de schrijver om voor het eerst in veertig jaar terug te keren naar zijn geboortedorp. Op zich geen probleem, ware het niet dat hij zich in zijn boeken vaak erg scherp uitlaat over zijn vroegere dorpsgenoten.

Een goede premisse doet al veel voor een film, en regisseurs Gastón Duprat en Mariano Cohn weten op meesterlijke wijze het evenwicht te bewaren tussen ongemak, galgenhumor en fijnzinnige reflectie. Oscar Martínez zet een glansrol neer als Mantovani - minzaam, een tikje elitair en uiteindelijk ook met de nodige ijdelheid. De grote Nobelprijswinnaar wordt echter van bij zijn aankomst met de voetjes op de grond gezet. Samen met zijn chauffeur strandt hij in niemandsland, waarna die laatste zonder verpinken de boeken van Mantovani gebruikt als toiletpapier. Zo weet je ook meteen waar je staat.

El Ciudadano Ilustre grossiert in dergelijke momenten - de arme schrijver in een wereld van verdwaalde proletariërs, die uit beleefdheid klappen wanneer hij schrijvers aanhaalt waar niemand in Salas ooit van gehoord heeft. Op potsierlijke manier sleept de burgemeester van Salas hem mee naar de meest landelijke aangelegenheden. Mantovani krijgt uitnodigingen voor etentjes bij de Boerengilde, geeft lezingen in een omgebouwde cafetaria en mag lokale schilderswedstrijdjes gaan jureren. Het hoeft echter geen betoog dat het niveau in Salas niet zo hoogstaand is als de schrijver gewend is.

Europese superioriteit

De grote verdienste van de film is dat het verhaal niet louter blijft hangen in dergelijke (het moet gezegd, vaak hilarische) grappen en grollen. Gaandeweg ontdekken de inwoners dat Mantovani misschien helemaal geen ereburger zou moeten zijn, en dat in Europa voornamelijk gelachen wordt met het kneuterige Salas. Het dorp krijgt stilaan genoeg van Mantovani’s ingeslepen superioriteitsgevoel en begint zich te verzetten. Waarom komt die schrijver eigenlijk vanuit Europa om ons de les te spellen, en hebben we hem eigenlijk wel nodig in ons dorp?

Het is verleidelijk om in El Ciudadano Ilustre een soort parabel te zien over de confrontatie tussen hoge en lage cultuur, maar tegelijkertijd doe je de film daarmee tekort. Op veel momenten is het gewoon een erg geslaagde ‘comedy of errors’ met goed uitgedachte en geloofwaardige nevenpersonages, slim camerawerk en een einde dat extra tot nadenken stemt. Meer dan genoeg voor een fijn avondje cinema, met andere woorden.