Dubbel geboekt: Herman Brusselmans en Tommy Wieringa

Herman Brusselmans

Een samenzwering van idioten - John Kennedy Toole

'Er zijn natuurlijk veel boeken die een impact hebben gehad, maar ik kies voor een Amerikaans boek van John Kennedy Toole', vertelt Brusselmans. Een boek met een tragisch achtergrondverhaal, zo blijkt. 'Toole had het boek -zijn enige roman- geschreven en probeerde het aan de man te brengen, wat niet lukte. Uiteindelijk heeft hij dan ook zelfmoord gepleegd, op negenendertig jarige leeftijd.'

Het duurde daarna tot eind jaren 80 vooraleer het boek onder impuls van Toole's moeder een uitgever vond, en uitgroeide tot een grote hit. 'Het is het verhaal van een luie dikke man, die hele dagen lang in zijn bed ligt. Hij schrijft dag in dag uit brieven naar de Amerikaanse regering met plannen over hoe alles moet veranderen, leert een meisje kennen dat een soort van muze wordt en gaat onder meer aan de slag als hotdogverkoper, wat helemaal in het honderd loopt.' Inhoudelijk ziet Brusselmans bepaalde links met zijn eigen werk. 'Het gaat om een man die sukkelt met zichzelf, en die worstelt met de wereld, zijn moeder, zijn familie, zijn relatie, enzovoort.'

Het is met andere woorden een tragikomisch verhaal. 'Zoals de meeste goede boeken', aldus Brusselmans. 'Stilistisch is het heel sterk. Het is ook enorm grappig geschreven. Dat is voor mij een enorme pro, dat je eens kan lachen. Ik heb de roman zelf ook meerdere keren gelezen, zowel in het Engels als in het Nederlands. Ik raad hem ook geregeld aan bij mensen, en die vinden het dan vaak briljant. Maar hier in Europa heeft het boek spijtig genoeg nooit echt veel teweeg gebracht. Misschien is het tijd voor een revival. Het boek is alleszins nog in druk, dus je kan het nog krijgen.'

Tommy Wieringa

Hotel Savoye - Joseph Roth

Tijdens een signeersessie in de Leuvense bibliotheek Tweebronnen kunnen we ook Tommy Wieringa even aan de tand voelen over zijn memorabele leeservaringen. 'Het boek dat het meeste impact op me heeft gehad?' Hij twijfelt, zij het maar heel even. 'Ik zou kunnen kiezen voor een boek van Isaak Babel, maar ik ga toch voor 'Hotel Savoye' van Joseph Roth.' Opvallend: zowel Roth als Babel zijn van Joodse afkomst en zijn geboren in het jaar 1894, in Oekraïne. Waarom het dan toch Roth is geworden? 'Ontroering', mijmert Wieringa. 'Ontroering geeft de doorslag.'

Het boek gaat over een man die na drie jaar krijgsgevangenschap in Siberië zijn intrek neemt in een erg bijzonder hotel, het 'Hotel Savoye'. Ontheemd en zonder veel bezittingen vestigt hij er zich tussen een bonte collectie aan personages die net als hem vast lijken te zitten in een soort vagevuur - het hotel is tegelijkertijd een tijdelijke oplossing, maar ook het beste wat ze op dit moment hebben. Het allegorische is doorheen het hele boek aanwezig, al ziet Wieringa ook parallellen met het leven van de schrijver zelf.

'Het is fascinerend hoe al die personages hun achtergrond afleggen eens ze in dat hotel zijn,' zegt Wieringa. 'Roth was zelf een hotelmens bij uitstek. Hij zwierf van hotel naar hotel, van land naar land, op zoek naar een onderkomen. Uit noodzaak, dat wel, maar hij had toch gezien hoe zo’n hotelkamer een ontsnapping is uit jezelf.'

Wieringa las het boek voor het eerst 'een jaar of tien geleden'. 'Sindsdien lees ik het toch bijna elk jaar wel eens opnieuw', zo stelt hij. 'Dan denk je soms, hoe doe ie het toch. Weinig schrijvers kunnen op die manier personages neerzetten, en zo’n inzicht tonen in de menselijke ziel.'

Het enthousiasme van Wieringa over Roth kan je overigens ook op bewegend beeld zien, in een special van VPRO Boeken over het werk van de Oostenrijker. Ondertussen schreef Wieringa ook het voorwoord voor 'De blonde neger en andere portretten', een werk van Roth dat recent opnieuw werd uitgegeven.