Damien Chazelle's First Man is bedroevend, bombastisch, buitenaards

First Man is een hervertelling van Neil Armstrong's weg doorheen NASA’s ruimteprogramma, dat hem uiteindelijk aan boord van de Apollo en als eerste mens op het oppervlak van de maan doet belanden. Een documentaire is het echter niet: de kern van First Man is emotioneel. Regisseur Damien Chazelle, met Whiplash en La La Land onder zijn riem, brengt voor een tweede keer Ryan Gosling naar voren. Zijn rol in First Man kan niet meer verschillen met die in La La Land. Die film was een duet, en wat in deze film Gosling’s personage kenmerkt, is dat hij alleen is.

Maanman

Doorheen de loop van First Man vervreemdt Armstrong meer en meer: dat zit meteen puur gevat in de eerste scène van de film, waar hij als jetpiloot net aan de zwaartekracht ontsnapt en haast wegdrijft van planeet aarde. Na het verlies van zijn enkele jaren oude dochter wordt hij een gevangene van zijn werk, en zijn ruimtedroom. Hij wordt haast sereen, terwijl rondom hem zijn relatie en de technische integriteit van het Apollo-programma uiteen lijkt te vallen.

Amerika brult naar de levenseisende ruimterace en verwijt het de overheid dat er geld aan iets extravagants als een maanlanding wordt gegeven, terwijl de armen zonder stromend water moeten leven. Voor Armstrong speelt dit zich af achter troebel glas, terwijl hij als een spook de begrafenisrecepties van zijn collega’s doorwandelt. Op aarde blijft steeds minder over wat echt is voor hem. Wanneer hij zijn voet zet op het lege en doodse oppervlak van de maan, lijkt het alsof Armstrong thuiskomt. En wanneer hij terug op aarde de quarantaine binnenwandelt, is hij werkelijk een gelande maanman. Een vreemde op eigen planeet. Het muziekstuk Quarantine beaamt dat. Ze klinkt buitenaards.

Snelweg

Ondanks het onmiskenbare vakmanschap van Chazelle, en First Man’s emotionele gewicht, zit de sterkte van de film niet in de lancering. Hij begint zelfs eerder stereotiep. Die indruk ontstaat omdat er geopend wordt met een niet ongezien stukje drama uit Neil’s privéleven, wat je elders gebruikt, zou kunnen zien als een snelweg naar sympathie met het hoofdpersonage. Dat is het hier ook, maar om het op dezelfde manier goedkoop te noemen als in menig andere dramafilm, lijkt kort door de bocht.

Het lijkt zelfs op First Man’s thema’s in te spelen, dat er weinig momenten zijn waar er werkelijk aandacht aan de dood van Armstrong’s dochter wordt geschonken. Hij heeft enkele tientallen minuten film later zelfs een nieuwe zoon erbij. Alles gaat erg snel, voor het publiek en voor Armstrong. Misschien is het feit dat we zijn gevoel dat alles voorbijsnelt delen, wel een troef van regisseur Chazelle. Misschien ook niet, maar het lijkt te goed uitgespeeld doorheen de film om niet bedoeld te zijn.

VIP Lounge

Niet enkel het gehaast trieste en het sereen vervreemde zijn troeven van First Man. Wanneer de Gemini-capsule aan het rollen gaat bij een docking-oefening, barst alles los. De luchtige Docking Waltz soundtrack slaat om in het gekrijs van de capsulealarmen. Bloedstollender dan de beruchte docking-scene van Interstellar, want hij voelt echter aan. In First Man zijn de astronauten niet omgeven door ruim futurisme, maar door benauwde en claustrofobische capsules waar ze als een puzzelstukje ingepast worden.

Alles tezamen is First Man een kanjer van een dramafilm, waar noch aan suspensnoch aan complexe emotie ontbreekt. Chazelle’s prachtige cinematografie draait als laatste sleutel om in het slot, en laat First Man binnen in de VIP-lounge van de ruimtefilms. 2001: A Space Odyssey heeft een stoel vrijgehouden.