Collegium Trilingue: KU Leuven blaast opnieuw 500 kaarsjes uit

Er lijkt dezer dagen maar geen einde te komen aan de 500-jarige jubilea. Waar vorig academiejaar de eerste druk van Thomas More’s Utopia nog feestelijk werd gevierd aan deze universiteit, is het dit jaar de beurt aan het Collegium Trilingue. 1517, dat is niet geheel toevallig hetzelfde jaar als de start van de Reformatie, die nu plichtmatig wordt opgevoerd in alle media. Wat was nu echter het Drietalencollege, het Collegium Trilingue?

In 1517 stichtte een zekere Hieronymus Busleyden een nieuw college aan de Vismarkt in Leuven. Zijn goede vriend Erasmus - de humanist,

Lof der zotheid

, u weet wel - was de drijvende kracht achter dit project, vandaar de naam van de tentoonstelling. Met de humanistische leuze

ad fontes

(terug naar de bronnen) in het achterhoofd bood het college onderricht aan in het Latijn, het Grieks en het Hebreeuws.

Copernicaans

Jan Papy, professor Latijn en tegelijk curator van deze tentoonstelling, licht toe: 'De nieuwe wetenschappelijke methode van Erasmus, zijn pedagogische vernieuwing en het feit dat er nu voor het eerst in Europa gratis en publiek lessen werden aangeboden in het Latijn, Grieks en Hebreeuws - de drie 'gewijde' talen van de Bijbel - werden vanaf de start een gigantisch succes. Vanuit heel Europa stroomden studenten naar Leuven.'

Ondanks het succesverhaal had de oprichting van het Drietalencollege aanvankelijk heel wat voeten in de aarde. De tentoonstelling probeert die moeilijke beginjaren, het daaropvolgende succes tot de sluiting tijdens de Franse Revolutie in al haar facetten te belichten. 'We hebben vier jaar research gedaan', aldus Jan Papy, 'lijsten opgesteld van mogelijk interessante sporen en honderden foto's besteld.' Het resultaat mag er dan ook best wezen. Het is een zorgvuldige opgebouwde tentoonstelling met een rijke verzameling aan schilderijen, collegenotities, lesboeken, brieven van Erasmus en veel meer. Een audiogids, digitale toepassingen en een 3D-reconstructie van het toenmalige college brengen de moderne wereld binnen.

Bovendien illustreert de tentoonstelling het belang van het Drietalencollege tot op de dag van vandaag. Bepaalde doceermethodes leunen nog sterk aan bij de praktijk in de filologie en de oriëntalistiek van nu, maar het is vooral de nauwgezette bestudering van bronteksten in hun oorspronkelijke taal die toen Copernicaans was. Hoe vanzelfsprekend dat nu ook klinkt, toen was het een heuse revolutie om de Bijbel in het Grieks, godbetert in het Hebreeuws te bestuderen en niet langer in de Latijnse versie.

Nobelprijswinnaars

'Een dogmatische wetenschap was niet langer houdbaar. Men moest bronnen onderzoeken in hun brontaal, men moest de diverse tekstgetuigen vergelijken om te komen tot een betrouwbaarder Evangelie', verklaart Jan Papy. 'Dat was Erasmus' methode: ad fontes én met eigen ogen kijken naar het object van uw wetenschap.
Niet langer via commentaren van autoriteiten voor u, maar wel via een directe studie van de tekst. Dat was de basis voor de wetenschappelijke revolutie.'

Die revolutie, dat nieuwe denken, verspreidde zich via de leerlingen en studenten van het Drietalencollege razendsnel over Europa. Niet enkel het kerklandschap veranderde voorgoed, maar ook op andere domeinen waren er spectaculaire nieuwe inzichten dankzij voormalige studenten. 'Men zou zelfs kunnen spreken van vele nobelprijswinnaars avant la lettre', dixit Jan Papy. Het gaat dan bijvoorbeeld om ronkende namen als Vesalius, Mercator en Gemma Frisius. Zij waren allemaal ondenkbaar zonder Erasmus en het Drietalencollege.

Kortom: voor een inkijk in een bloeiperiode van deze universiteit moet u in de Centrale Bibliotheek zijn. De internationale uitstraling van de KU Leuven was misschien nooit zo groot als toen, topwetenschappers studeerden er af en de nieuwe onderwijsmethode was baanbrekend met nog steeds een impact op ons onderwijs vandaag.