Als Coltranes sax een pirouette wordt

Voor een uitverkocht UUR KULtuur trad afgelopen woensdag Rosas aan in het STUK. Met A Love Supreme herschrijven De Keersmaeker en Sanchis hun repliek van 2005 op Coltranes gelijknamige album uit 1965. Vier jonge mannelijke dansers brengen een choreografie die balanceert tussen compositie en improvisatie, waarin Coltranes openbreken van de jazz is doorgedrongen in de dans.

Dansbaar

Coltranes iconische plaat, waarin hij zijn explosieve improvisatie perfectioneerde, heeft de opstapeling van ritmes en terugkerende motieven mee die dans vereist. Maar met de keuze voor dit album begeven De Keersmaeker en Sanchis zich onvermijdelijk ook op glad ijs; de herinterpretatie van een meesterwerk is moedig als deze slaagt, maar kleine uitschuivers worden snel onoverkomelijk, en dan blijft slechts een gevoel van bevuiling en misplaatste hubris achter.

Gelukkig behoren De Keersmaeker en Sanchis zelf tot de groten. Uit hun choreografie spreekt een besef dat het niet om een vertaling kan gaan, al is die vergissing gemakkelijk gemaakt met vier dansers die elk een instrument vertegenwoordigen en bewegingen die knikken op noot- en maatwisselingen. De dans blijft dicht bij de muziek, maar vertrekt er ook van en volgt een eigen logica, en vindt in die dubbele verhouding haar slagen.

Opbouw

In den beginne was het lichaam. De choreografen laten hun dansers inzetten zonder muziek, maar met volledige vormentaal, die even halt houdt in een stilte die voor een vraagstelling zou kunnen doorgaan. Stilstand en twijfel zijn echter slechts voorwaarde voor de onderdompeling in Coltranes rijk; explosie en vitaliteit tekenen de voorstelling.

Het eerste deel is aan de solo’s. De ‘drum’ gaat breed en omarmend, met de glimlach op het gezicht. De ‘piano’ knipoogt naar Tyners vliegensvlugge vingers in knikkende knieën. De dansers beelden niet enkel de verschillende muzieklijnen uit, maar ook de klankkleur van elk instrument. Tyners lichtvoetige pianospel, Garrisons trillende bas, Jones’ brede drums en Coltranes vliegende sax, worden verletterlijkt. Thomas Vantuycom, die Coltranes sax voor zijn rekening neemt, raast het podium over als een wervelwind, draait rond zijn as, danst krullen en golven en strekt armen die alle richtingen uit priemen. De ‘bas’ ademt elegantie en brengt de meest klassieke dans, met plotse knikken die spel in de eenvoud brengen.

Later houden de dansers elkaar met een samenspel in evenwicht. Coltranes sax zweeft boven en door de andere ‘instrumenten’. De dansers vallen in hun volgende beweging en lijnen vloeien in elkaar over. Het blijft dynamisch, maar hier treedt naast de storm ook de puurheid en het melancholische van de muziek op de voorgrond.

Luisteren en dansen

Met een choreografie barstensvol energie hebben De Keersmaeker en Sanchis begrepen dat Coltranes vitaliteit enkel met een dansen als explosie recht gedaan kan worden. De dans is geperfectioneerd, al is er een enkel moment waarop Coltrane zo doordringt dat de dansers op poppen lijken en je niet zo goed weet wat ze daar doen, met een muziek die al alles zegt. En toch, De Keersmaeker en Sanchis doen meer dan een buigen voor Coltrane.

Niet alleen is de dans een luisteren en brengt het ons luisteren bij, de muziek die energie en improvisatie ademt, breekt het spel van de dans zelf open. Binnen een lijnenrooster barsten de dansers los, draaien om hun eigen as, zweven en kruipen met pirouettes en krullen. Het zou fout zijn van deze voorstelling een evenaring van de goddelijkheid van Coltranes muziek te verwachten. Maar slagen doet Rosas ongetwijfeld; dansen op een muziek die alles zegt, vindt in haar vezels het alles van dansen zelf.