'Alles goed?!' 'Kan beter'

VRG Toneel wil met Alles Goed?! het thema mentale gezondheid verder op de kaart zetten. Het zelfgeschreven stuk begint met een drukbezette alleenstaande moeder die van hier naar daar holt in een poging om haar leven onder controle te krijgen. Een man wordt mishandeld en gemanipuleerd door zijn vriendin. Op een feestje voert een jongeman een jonge vrouw dronken en verkracht haar vervolgens. En een ambitieuze rechtenstudent krijgt op haar eerste stageplek te maken met grensoverschrijdend gedrag van haar baas.

Angstige mensen

Na een korte proloog opent het stuk met een drukbezette vrouw (Justine Timmermans), die zowel een goede moeder als een goede werknemer wil zijn. De veelheid aan gedachten die door het hoofd van Timmermans' personage razen worden door haar medespelers verwoord.

Dat creëert een sterk beeld wanneer het haar allemaal te veel wordt en iedereen door elkaar begint te spreken. Pas na een luidkeelse 'Stop!' is er even stilte. Timmermans holt de steeds weer verplaatsende spot achterna, maar komt overal te laat in haar leven. Ook dat is een mooie artistieke keuze van regisseur Reinert Geukens.

In het daaropvolgende kortverhaal gaat een man (Lukas Beirinckx) in dialoog met tot vijf vrouwen toe. Zij belichamen samen zijn vriendin die steeds weer het mantra 'Ziet gij mij eigenlijk wel graag?' herhaalt. Nu eens spreken ze apart, dan weer samen. Moeizaam worstelt hij zich door deze gesprekken, waarbij zijn vriendin niet schuw blijkt van geweld, zowel fysiek als mentaal. Wanneer hij eindelijk beseft dat hij slachtoffer van huiselijk geweld is, dreigt ze ermee zijn leven te ruïneren.

De keuze om meerdere vrouwen tegelijkertijd de rol van Lukas' vriendin te laten spelen is interessant en heeft een krachtig potentieel, maar mist helaas zijn doel. De teksten worden niet altijd mooi simultaan uitgesproken en af en toe vergist iemand zich. Geen doodzonde, maar het ondermijnt het gewenste effect.

Opgepast: moeilijke onderwerpen!

Bij de derde hoofdrolspeler ontmoeten enkele vriendinnen elkaar. Een van hen heeft een vriend (Reinert Geukens) meegenomen, deze schenkt iedereen meteen een glaasje jenever in. Ze zijn klaar voor een avondje uit. Na enige aanmoediging drinkt het personage vertolkt door Elena Dewaelheyns dan toch ook mee. Gedurende het feestje schenkt de jongeman haar glas bij en komt steeds dichter. Ze duwt hem weg, maar hij geeft niet op. Haar vriendinnen hebben niets in de gaten. Op scène zien we hoe hij haar betast en na een black-out ligt ze op de grond. Explicieter kan haast niet.

Voor dit soort scènes werd bij de ticketverkoop gewaarschuwd. De vraag blijft nog steeds of je dat zo visueel moet tonen. Insinuaties zijn op zo’n moment misschien een betere keuze. Je publiek weet wat je bedoelt, maar moet ook niet kijken naar hoe een man de borsten van een vrouw betast.

Tenslotte verenigen Mary Dellot, Liene Jennes, Bente Schockaert en Sarah Schroyens zich een laatste keer. Hun stagebaas (Reinert Geukens) complimenteert en becommentarieert hen en nodigt hen uiteindelijk ook uit bij hem thuis. Wanneer ze zijn avances afslaan, maakt hij duidelijk dat hij hun toekomst in zijn handen heeft. Noodgedwongen zwichten ze.

Tussen de vier verhalen staan de spelers achter verlichte kaders die zijn opgehangen aan de achterkant van de scène. Daar verkondigen ze als een soort refrein hoe goed het wel niet met hen gaat. Elk personage dat ondertussen toch ongelukkig blijkt, draagt een blij masker om dat verdriet te verbergen. Die maskers zijn ietwat overbodig: ook zonder attributen begrijp je dat de acteurs een figuurlijk masker dragen.

Te midden al die verschillende personages en verhaallijnen, is Justine Timmermans, als vrouw die recht op een burn-out afstevent, het meest overtuigend in haar acteerspel. De andere acteurs geven vaak te sterk de indruk – zij het in variërende mate – dat ze hun rol spelen in plaats van die echt tot leven te brengen.

Gemiste kansen

Hoewel VRG Toneel dus situaties op scène zet waaronder de betrokkenen duidelijk mentaal lijden, blijven diezelfde personages daar gedurende het hele stuk halsstarrig over zwijgen. Slechts heel even overtuigt een presentator (wederom gespeeld door Geukens) hen om te praten over wat er gebeurt. Maar wanneer ze dat doen, worden ze overspoeld door Facebookcomments die hen de huid vol schelden. De maskers gaan weer op. Tot daar mensen die hun ongeluk toegeven.

In de omschrijving van het stuk wordt nochtans de vraag gesteld wat er gebeurt wanneer iemand toegeeft dat het niet goed gaat. Dat aspect verkent VRG Toneel echter amper. Dat het slecht gaat met mensen in het soort situaties dat ze tonen, is erg goed te begrijpen. De vraag is alleen hoe we dat bespreekbaar moeten maken.

Hoewel VRG Toneel die vraag in hun programmatekst zelf formuleert, zijn de makers vergeten om in hun voorstelling een antwoord te zoeken. Alles goed?! had meer kunnen bijdragen aan een reflectie op deze vraag als een van de personages op een gegeven moment gewoon eerlijk 'Nee' had geantwoord. Want hoe moet het dan verder gaan?

Zelf een stuk schrijven over mentale gezondheid is gedurfd en de grens naar het clichématige is dun. Toch blijft het jammer dat VRG Toneel het thema niet boven het stereotiepe discours heeft weten te verheffen. De vier verhalen blijven oppervlakkig door de korte tijd die er was om elk van hen uit te werken. Misschien was het interessanter en krachtiger geweest als het scenario één verhaal diepgaander had uitgewerkt.

Ook in het algemeen laat VRG Toneel heel wat steken vallen. Kledingwissels gebeuren op de scène, hoewel ze niet bijdragen tot de uitwerking van het verhaal en dus perfect in de coulissen kunnen gebeuren. De spelers vallen zelf uit hun rol wanneer ze een fout maken. En van een decor was amper sprake. Een minimalistisch decor kan als doordachte keuze de inhoud versterken, maar hier voelde het eerder aan als een gemiste kans. Hoewel VRG de afgelopen jaren al veel sterke stukken op de planken heeft gezet, slaan ze deze editie van IFTf de bal wat mis.