Weyts' zevende jaar na aso bestaat al

Zaterdag 16 november viel het gezamenlijke onderwijsveld uit de lucht: minister Weyts kondigde een optioneel schakeljaar aan na het aso om de slaagcijfers op te krikken. Tal van media pikten het nieuws op. Het kabinet had zelf niet actief gecommuniceerd over de maatregel, die verborgen in twee zinnen in de beleidsnota van de minister zat.

Een 'naamloos leerjaar' bestaat al voor studenten uit praktische richtingen. De minister wil dit verbreden, een idee dat nog nauwelijks op tafel had gelegen. Bovendien bestaat het schakeljaar al voor studenten die hun wiskundig-wetenschappelijk profiel willen bijspijkeren.

Eén klas in Leuven

Atheneum De Ring in Leuven is een van de vijf Vlaamse aanbieders. 'Wij hebben één klas, met 21 leerlingen', zegt medewerker Lotte Bogaerts. 'Meer studenten kunnen we niet toelaten, want daar hebben we de capaciteit niet voor.' De leerlingen krijgen er onder andere zestien uur wiskunde per week.

De leerlingen komen uit verschillende aso- en tso-richtingen met maar een beperkte hoeveelheid wetenschappen en wiskunde. Zij gebruiken het jaar vaak als voorbereiding op de ingangsexamens van Geneeskunde of de Koninklijke Militaire School. 'De meeste leerlingen zijn achttien of negentien, maar vorig jaar was er ook een leerling van rond de veertig', aldus Bogaerts.

Bijzondere Wetenschappelijke Vorming bereidt enkel voor op wetenschappelijke studies. Een student die bijvoorbeeld te weinig achtergrond heeft om Taal- en letterkunde te studeren, kan nog niet in een schakeljaar terecht.

'Duurste onderwijsniveau'

Richtingen als Bijzondere Wetenschappelijke Vorming verbreden is een mogelijke optie, meldt minister Weyts via zijn woordvoerder. Er wordt overlegd met het onderwijsveld. Het enige wat helemaal vaststaat, is dat het schakeljaar op het niveau van het secundair wordt ingericht.

De redenering daarachter is niet helemaal duidelijk. In principe zou het volwassenenonderwijs ook geschikt kunnen zijn. Het niveau van het schakeljaar maakt uit voor het kostenplaatje: volgens pedagoog Pedro Debruyckere in VRT NWS is het secundair 'het duurste onderwijsniveau dat we hebben'.

Geen cijfermateriaal over noodzaak

Het schakeljaar is een maatregel tegen de dalende slaagcijfers van eerstejaarsstudenten. Studenten die de 'verkeerde' richting in het middelbaar volgden om hun dromen in het hoger na te jagen, worden daarmee geholpen. De vraag is echter hoe groot die groep is.

'Deze maatregel zal nuttig zijn voor een groep studenten,' zegt vicerector Onderwijsbeleid KU Leuven Tine Baelmans, 'maar ik ben nog niet overtuigd of dit de grote nood is voor het hoger onderwijs. Ik wil me op evidentie baseren en heb nog geen cijfermateriaal gezien.'

Het kabinet kan niet direct die cijfers leveren: 'Er zijn veel oorzaken van studievertraging en dus vele manieren om die te verhelpen. We hebben nooit beweerd dat dit de enige en meest zaligmakende oplossing is voor de grote oorzaak van studievertraging.'

Volgens Louis Notte van de Vlaamse Scholierenkoepel loopt het eerder mis bij de overgang van secundair naar hoger. 'Maar op die verandering in planning, structuur en studeren moet al geanticipeerd worden in het hele secundair onderwijs – niet gebald in één jaar. Je verwacht wel dat je klaar bent na zes jaar.'

Prioriteit in besparingscontext?

Dit roept vragen op bij de oppositie. Voor Elisabeth Meuleman, Vlaams Parlementslid voor Groen, lijkt het schakeljaar niet meteen een prioriteit. 'De minister bespaart fors op het middelbaar. Ik stel me de vraag of er geen nuttigere maatregelen zijn.'

Een alternatief ziet Meuleman in de inrichting van summer schools: 'Dan zijn leerlingen in een zomer mee en verliezen ze geen volledig jaar.'

Voor Tine Baelmans is het maar de vraag hoeveel het schakeljaar zal kosten: 'Dit is niet noodzakelijk een grote investering, als je gericht investeert per regio bijvoorbeeld.' Baelmans waarschuwt wel voor juist een bijkomende studievertraging.

Meuleman sluit zich daarbij aan: 'Het schakeljaar mag geen vereiste worden voor hogere studies. Daarmee ontloopt de universiteit de verantwoordelijkheid om eerstejaars te ondersteunen en het secundair om alle eindtermen te halen.'

Daarom is Meuleman niet volledig ontevreden met het huidige voorstel. Een optioneel zevende jaar biedt kansen en werpt geen nieuwe drempels op. 'Daar hadden we wel voor gevreesd, bijvoorbeeld door de algemene uitrol van bindende toelatingsproeven.'