Recensie: Kopschuif

Van 1 tot 10 oktober vindt de tiendaagse van de Geestelijke Gezondheidszorg plaats. In het kader daarvan schreef en regisseerde Roel Goyens Kopschuif, een kortfilm waarvoor Goyens de samenwerking aanging met het sociaal-artistieke gezelschap Cie Tartaren. Het gezelschap, dat de meest kwetsbaren in de samenleving een veilige haven en de ruimte om te acteren biedt, verplaatste zich voor de gelegenheid van de vertrouwde bühne naar het witte doek.

Contact zoeken

Kopschuif (Zuid-Afrikaans voor 'radicale mentale omslag') drukt het publiek met de neus op de feiten door een confronterende inkijk in de schemerige wereld der psychoses te geven. Voor Cedric Denayer, die hoofdpersonage Bas speelt, waren psychoses in een niet zo ver verleden nog harde realiteit. Bas zwerft en - haast letterlijk - zweeft tussen psychotische inkapseling en verlossing door contact met anderen. In een zone waarin illusie en realiteit samenvloeien is het voor een vergeefs zappende Bas moeilijk ontsnappen.

Een grauwe, kille en aftandse kliniek vormt de setting in Kopschuif. Het decor en de sfeer zijn obscuur en quasi volledig gespeend van enige vorm van realiteit, maar geven op die manier wel accuraat weer wat een psychose (mogelijk) inhoudt. De right in your face-aanpak accentueert het stigma, en die filmstijl is volgens Goyens broodnodig om aan stigmabestrijding te kunnen doen.

Contact zoeken en maken is de rode draad doorheen Kopschuif. Stemmen die of gemuilkorfd of veraf zijn trachten Bas te bereiken. Vruchteloos, want het is trekken aan een dood paard. Maar wat voor één. De grijnzende mimiek die Denayer op Bas' gezicht posteert is tegelijk angstaanjagend als van een biologerende schoonheid. Het moet van Jack Nicholson in The Shining geleden zijn dat we nog zo'n verbijsterende tronie gezien hebben. Denayer zet samen met de rest van de cast een acteerprestatie neer om u tegen te zeggen.

Psychiatrische verledens

Het getuigt van tonnen moed bij de acteurs om hun psychiatrische verledens op te rakelen en ze als basis voor een kortfilm te laten aanwenden. Goyens op zijn beurt ging te rade bij experts en trachtte aan de hand van workshops en intieme gesprekken met de acteurs het gevoel dat ze hem gaven op het scherm te tonen. Met succes. Kopschuif slaat je murw, en had daarvoor niet meer dan vijf draaidagen tijd nodig. De uitvergrote interpretaties van de realiteit vegen taboes rond psychose van de tafel en plaveien de weg voor een debat. Hopelijk.

'Elke patiënt is ook maar een mens. Blijf contact zoeken', klonk het eensgezind bij de nabespreking. Een mooie noot om mee te eindigen. Hoed af.