Notities delen met medestudenten: universiteit laat veel toe

Een tweetal weken geleden ontstond er commotie aan de UGent, na berichtgeving dat studenten onderling geen notities meer zouden mogen uitwisselen. Hoewel al snel duidelijk werd dat het om een misverstand ging, werpt het voorval wel weer de vraag op wat nu eigenlijk juridisch en onderwijskundig toegestaan is.

Ook aan de KU Leuven wordt het onderwerp met regelmaat opgevolgd, al staat een herziening van de situatie niet meteen hoog op de agenda. 'Het zou wel kunnen dat we naar aanleiding van de discussie in Gent een aantal zaken nog eens onder de loep nemen, zonder er evenwel onmiddellijk aan te willen sleutelen', klinkt het bij Jan Eggermont, voorzitter van de Onderwijsraad.

KU Leuven-regelgeving

Het eerste waar je als KU Leuven-student rekening mee moet houden, is dat het verboden is om les- of examenmateriaal met het oog op winst te verspreiden – zowel rechtstreeks aan medestudenten als via commerciële platformen. Die bepaling is opgenomen in het Onderwijs- en Examenreglement (OER), waar iedere student van de onderwijsinstelling per definitie aan gebonden is. Respecteer je die regel niet, dan riskeer je een tuchtsanctie.

Formele OER-restricties op het kosteloos delen van notities via berichtjes, Facebookgroepen of wikipagina's zijn er niet. Hoewel het dus toegestaan is om elkaar te helpen met de leerstof, spelen er op juridisch vlak nog andere factoren mee.

Juridische onzekerheid

Je moet namelijk rekening houden met het auteurs- en privacyrecht van de lesgever. In sommige gevallen is dat duidelijk, bijvoorbeeld wanneer het over lesopnames, slides of handboeken bij het vak gaat. Zonder toestemming van de auteursgerechtigde mag je dergelijk materiaal niet zelf verder verspreiden.

In de meeste gevallen delen studenten echter hun zelfgemaakte notities of samenvattingen. In hoeverre die documenten nog beschermd worden door het auteursrecht, is niet geheel duidelijk. 'De moeilijkheid is dat auteursrecht altijd in concreto beoordeeld moet worden. Het hangt onder meer af van de mate waarin het een letterlijke weergave is van wat de lesgever gezegd heeft, en in hoeverre de nota's een origineel werk zijn van de student', vertelt Dylan Couck, doctorandus onderwijsrecht.

De straf voor een ernstige schending van het auteursrecht is een geldboete of een gevangenisstraf, maar er bestaan ook minder verregaande procedures. Zo'n vaart loopt het in het geval van lesmateriaal normaal gezien niet. 'In theorie is een gerechtelijke procedure mogelijk, maar dat gaat al bijzonder ver', vindt Couck. 'Ik zie docenten of instellingen niet snel zo'n procedure starten, behalve wanneer het betalend wordt aangeboden.'

De studentencursus: probleemgeval?

Aan een aantal faculteiten zijn studentencursussen, die meestal bestaan uit transcripties van de lessen, een courant fenomeen. Aangezien ze niet worden verkocht, blijft de regelgeving uit het OER daarbij gerespecteerd. Omdat het hier echter gaat om een letterlijke weergave van de woorden van de lesgever, is de inhoud eigenlijk wel auteursrechtelijk beschermd.

'Veel professoren laten dat toe, zolang het kosteloos tussen studenten in omloop blijft', vertelt Tim Wirix, facultair studentenvertegenwoordiger bij Rechtsgeleerdheid. 'Ik denk dat de faculteit wel op solidariteit staat.'

Ook examenkopieën roepen vragen op. Volgens de Codex Hoger Onderwijs heb je het recht een kopie van je examen op te vragen, maar of dat ook betekent dat je automatisch de examenvragen meekrijgt, wordt onder juristen nog betwist. Dit omdat examenvragen beschermd worden door het auteursrecht en de GDPR-regels.

Hoe je het ook draait of keert, de situatie is door de juridische onzekerheid erg complex. Niemand lijkt warm te lopen voor sancties op solidariteit tussen studenten. 'Zolang het materiaal gratis onder studenten wordt gedeeld, denk ik dat er toch wel enige redelijkheid aan de dag gelegd zal worden', besluit Couck.