'Het is misgelopen toen de lidstaten rond de tafel gingen zitten'

De Conference on the Future of Europe werd aangekondigd als een high profile, twee jaar durende top met Guy Verhofstadt (Open Vld) als voorzitter. Ze moet de huidige verdragen herbekijken en waar nodig amenderen, en dat mét betrekking van de burger.

De top is jammer genoeg uitgesteld (door de coronacrisis), maar wij polsten alvast hoe onze Vlaamse Members of European Parliament de burger, en meer bepaald de student, willen tegemoetkomen eens de top van start gaat.

In een Europa dat worstelt met een nooit eerder geziene coronacrisis zijn de meningen op het eerste gezicht verdeeld. Crisispakketten, meer bevoegdheid voor gezondheidsbeleid, meer steunmechanismen...? Waar geen twijfel over is, is dat een structuurwijziging van Europa ook rekening zal moeten houden met hoe we crisissen in de toekomst op Europees vlak anders en beter kunnen coördineren.

Eén ding is zeker: de coronacrisis kan de onderlinge solidariteit een impuls geven, maar ze kan ze evenzeer voorgoed ten grave dragen.

Solidariteit in crisis

Marc Botenga (PTB/PVDA) ziet de aanpak van de crisis als een gevolg van de marktwerking 'die de ongelijkheden verdiept'. 'Er kan niet één markt, één munt en een eengemaakt economisch beleid zijn, zonder fundamentele solidariteitsmechanismen. Het probleem in deze crisis was dat wij afhankelijk waren van de marktwerking, eerder dan van China. Gezondheid is té belangrijk om aan de markt over te laten, die infrastructuur moet gewoon hier zijn.'

Hilde Vautmans (Open VLD) ziet ook een probleem met afhankelijkheid: 'Voor strategische belangrijke sectoren en technieken gaan wij als Europa toch apart moeten kunnen functioneren en niet te fel afhankelijk zijn van andere landen.'

Geert Bourgeois (N-VA) waarschuwt wel voor overprotectionisme 'aangezien wereldhandel essentieel is voor onze welvaart', maar gaat akkoord dat 'we zelf in ons medisch materiaal moeten kunnen voorzien.'

Kris Peeters (CD&V) stelt een crisispakket voor: 'Alle lidstaten moeten een crisispakket overeenkomen om bij een volgende crisis vanuit de EU te coördineren. De coronacrisis maakt duidelijk dat de globalisering problematisch wordt; hoe zitten de waardeketens wereldwijd in elkaar en welke rol heeft Europa daarin? Voor essentiële producten moet Europa meer onafhankelijk worden.'

Kathleen Van Brempt (SP.A) denkt dat de crisis beter was aangepakt met meer bevoegdheden: 'De EU kan echt in gevaar komen als we de interne solidariteit niet vormgeven. We zouden beter moeten kunnen ingrijpen via solidariteitsmechanismen. Nu kan je niet met de vinger wijzen naar de EU-instellingen over een gebrek aan solidariteit. Europa is niet bevoegd voor gezondheid en waar we wel bevoegd zijn, hebben we onmiddellijk ingegrepen.'

Het oordeel van Petra De Sutter (Groen) is gelijkaardig: 'De EU heeft nauwelijks bevoegdheden qua gezondheidsbeleid; het is misgelopen tussen de lidstaten die rond de tafel moesten gaan zitten.' Vautmans treedt hen bij: 'De EU heeft niet de instrumenten en bevoegdheden om te reageren op zo'n crisis.'

De Sutter benadrukt opnieuw onze kwetsbare positie: 'Onze economie is afhankelijk van export, wat ons kwetsbaar maakt voor bepaalde strategische zaken, die Europees geregeld moeten worden.' Vandaar vindt ze 'solidariteit net zo belangrijk'. Ze pleit hierboven voor meer bevoegdheden, maar de middelen in deze domeinen moeten dus ook solidair ingezet worden.

Vautmans drukt het nog sterker uit: 'Een stukje van de ziel van Europa gaat verloren als we de Europese solidariteit laten vallen.' Ook Bourgeois vindt solidariteit belangrijk, 'maar binnen solidariteit is er een verschil tussen externe factoren en structurele problemen'. 'Eerst verantwoordelijkheid, dan solidariteit; we willen geen schuldenunie.'

Gerolf Annemans (Vlaams Belang) ziet het helemaal anders: 'Corona wordt misbruikt om van gezondheidszorg een Europese bevoegdheid te maken. In onze handelspolitiek met China mag het louter voeren van handel niet het enige criterium zijn. Als de EU onze handelspolitiek niet aanpast, dan zullen de lidstaten die bevoegdheid moeten terug nemen. Er is geen EU nodig om een handelsovereenkomst te sluiten.'

Eilandvraag

Vooraleer volgende week de andere serieuze thema's aan bod komen, nog een ludieke vraag! Met welke twee regeringsleiders zouden de MEP's wel eens op een - in coronatijden, groot genoeg - onbewoond eiland willen zitten?

'(lacht) Dan al zeker twee mensen die Covid-vrij zijn!', glundert Botenga. 'In elk geval niet met Macron, Orban of Pools premier Morawiecki.' Hij kiest voor Angela Merkel, 'interessant om een discussie mee te hebben'. En daarnaast voor de Spaanse premier Pedro Sanchez. 'Hij zit nu in coalitie met fractiegenoten van ons. Is hij daar serieus genoeg in?'

'Ohjee', reageert Van Brempt ietwat verrast. Ze gaat voor sociaaldemocraten uit Noord en Zuid: Pedro Sanchez en de Deense premier Mette Frederiksen. 'Het zijn twee sterke leiders; we mogen dat niet langer overlaten aan Merkel en Macron, hoe groot mijn respect voor Merkel ook is.' Bourgeois is korter van stof: 'Ik zou kiezen voor Mark Rutte en Angela Merkel.' Dat laatste is toch wel opmerkelijk, of misschien wil hij de Wir Schaffen Das even uitklaren.

De Sutter kiest ook voor Merkel. 'Ze overstijgt zichzelf steeds weer; voor mij een van de grootste Europese politici van deze tijden.' Qua enthousiasme geen gebrek bij De Sutter: 'Mag ik ook een commissaris kiezen?' Ze kiest dan maar Timmermans en Vestager. 'Drie mensen van andere politieke families: interessante discussies gegarandeerd, én we kunnen kaarten.'

'Ik zou heel veel mensen tot mijn gezelschap willen rekenen,' zegt Annemans, 'maar niet noodzakelijk de Europese regeringsleiders. Maar als het dan toch zou moeten… Orban dan maar. Hij is een heel christelijke leider en dus ook niet voor niets lid van de EVP.' Vautmans kiest voor Macron en Wilmès: 'Zo kunnen we de Belgische-Franse as enorm versterken en Europa hervormen!'

Peeters gaat ook voor Merkel. 'Ze was al afgeschreven, ook door sommigen hier in België: door Bart De Wever bijvoorbeeld. Maar ze staat er nu meer dan ooit.' Daarnaast kiest hij Macron. 'Het zijn een beetje tegengestelde karakters: Macron is zeer bevlogen en Merkel is eerder behoedzaam. Laat ons hopen dat, als we dan van dat eiland af geraken, er een duidelijke visie over het Europese project door die twee regeringsleiders is', lacht Peeters.