Heibel tussen faculteiten zet rector onder druk

De Faculteitsraad Sociale Wetenschappen sprak zich quasi unaniem uit tegen de nieuwe campusplannen van de collega-faculteit Letteren. Grootste pijnpunt zijn de hervormde studierichtingen die Letteren in Antwerpen en Brussel wil inrichten: 'Als je die gaat bekijken, zie je dat het ver wegdrijft van toegepaste taalkunde en sterk op ons domein komt', stelt decaan Sociale Wetenschappen Steven Eggermont. De faculteit voelt zich niet voldoende in bescherming genomen door het rectoraat, dat de plannen reeds goedkeurde.

Het campusplan van Letteren hertekent het opleidingsaanbod van de noodlijdende talencampussen in Brussel en Antwerpen, twee Letterencampussen die sinds hun integratie in de KU Leuven in 2013 dalende inschrijvingsaantallen ondervonden. Bedoeling van het plan bleef om het opleidingsaanbod van beide campussen te ontdubbelen. Zowel Antwerpen als Brussel kan op die manier een eigen 'smoel' ontwikkelen.

In Antwerpen wordt gekozen voor een economisch profiel. De bestaande opleidingen Toegepaste Taalkunde worden gespijsd met minors in management en economie. Brussel wordt een 'internationale' campus. Het krijgt enkele nieuwe Engelstalige opleidingen en haalt ook de master Journalistiek, vroeger op beide campussen aangeboden door Sociale Wetenschappen, binnen. Het plan kreeg alvast de zegen van het Gemeenschappelijk Bureau, het hoogste besluitvormingsorgaan van de universiteit.

'Gewoon communicatiewetenschappen'

Het zijn vooral de 'nieuwe' opleidingen die bij Sociale Wetenschappen kwaad bloed zetten. In Brussel duikt een onverwachte vooropleiding Europe: History, Arts, Culture and Politics op, samen met een master Cross-cultural Communication. Antwerpen krijgt dan weer een mastertrack Digital Content Management: 'Die laatste twee zijn gewoon communicatiewetenschappen', meent journalistiek-professor Baldwin Van Gorp, die als lid van de Faculteitsraad Sociale Wetenschappen zelf werkzaam is op campus Antwerpen.

Aan Sociale Wetenschappen werd inzage in het plan naar eigen zeggen steevast geweigerd. Zij kwamen het pas te weten via een persbericht: 'Over de gehele portefeuille van dertien opleidingen hebben wij het enkel over Journalistiek even gehad. Moet je op die manier over dat soort plannen communiceren?' Van Gorp beaamt: 'Op het moment dat de plannen wereldkundig werden gemaakt, werd daar gezegd dat de opleidingen in samenwerking met Sociale Wetenschappen zouden worden opgezet. Wel, op dat moment was er nog nooit een gesprek geweest met Sociale Wetenschappen.'

In het Erasmushuis benadrukt men het belang van de vertrouwelijkheid van de operatie. 'Je kan natuurlijk moeilijk in het publiek gaan zeggen wat je gaat doen als andere universiteiten in dezelfde stad meeluisteren', verklaart Letteren-decaan Jo Tollebeek. De hele operatie kende ook een grote impact op het personeel. 'Je moet daar vertrouwelijk mee omgaan, uit respect voor die medewerkers.'

Over de transfer van de journalistenopleiding, waarvan een groot aspect van de onderzoekspoot en een deel van de inkleding tot Sociale Wetenschappen behoort, werd wel 'vaak en heel intens' overlegd, aldus Tollebeek. Van Gorp zag dat evenwel niet in de praktijk: 'Ik ben hoogleraar in de journalistiek en ze hebben mij nog nooit naar mijn mening gevraagd. Dan had ik bijvoorbeeld meteen gezegd dat het nieuwe postgraduaat internationaal correspondentschap een dwaas idee is.' Het dossier sleept al een paar jaar aan.

De sociaal-wetenschappelijke sfeer

Van fundamenteler belang dan de plannen zelf, is dat Letteren met de hervormde opleidingen zou inbreken in de 'sociaal-wetenschappelijke sfeer'. 'Letteren heeft denk ik zelfs geen docenten voor die materies', aldus Van Gorp. 'En als men die al heeft, vraag ik mij af of die ook naar die onderwerpen onderzoek doen.'

Van Gorp verwijst naar de basisprincipes van de universiteit: 'De KU Leuven staat toch voor onderwijs door mensen die ook onderzoek voeren? Ik heb de indruk dat ze dat hier gewoon gaan loslaten. Dat mensen met een talenachtergrond opeens van alles gaan vertellen over pakweg crisiscommunicatie en digital management? Dat is hallucinant.'

Een pijnpunt dat volgens Tollebeek net via deze beweging zal verdwijnen: 'Sociale Wetenschappen is geen multicampusfaculteit, maar je moet ook begrijpen dat de mensen daar meestal enkel onderwijsopdrachten hadden.' De integratie van voormalige hogescholen laat het vroegere personeel volgens Tollebeek toe geleidelijk hun eigen onderzoeksexpertise te ontwikkelen. 'Het hele proces van academische integratie is daarop gebouwd.'

Tollebeek benadrukt dat de deur voor de sociale wetenschappers uiteraard open blijft. De faculteit mag een uitnodiging verwachten om van nabij te kijken naar de nieuwe curricula die op dit moment in programmacommissies worden ontwikkeld. Die commissies kunnen als forum dienen voor meer inhoudelijke discussies. 'Want uiteraard moeten we verder gaan dan dat persbericht: voor ons zijn en blijven dit talenopleidingen, op dat vlak kunnen we de collega's van Sociale Wetenschappen geruststellen. Wij mogen ook niets anders inrichten.'

Grensoverschrijdend

De crux van de discussie situeert zich dan ook in de afbakening van de primaire disciplines van beide faculteiten. Deze zijn duidelijk te onderscheiden, maar leunen af en toe tegen elkaar aan, wat ook zichtbaar is in de drie masteropleidingen die de twee faculteiten samen aanbieden: Bedrijfscommunicatie, Journalistiek en European Studies. 'Er is geen koppel van faculteiten aan de universiteit dat meer samen doet', zo duidt Tollebeek.

Het besef dat beide faculteiten soms in elkaars vaarwater komen, is ook bij Sociale Wetenschappen aanwezig: 'Ik heb er begrip voor dat een faculteit op zoek is naar manieren om zichzelf heruit te vinden', verduidelijkt Eggermont. 'Alleen niet op deze manier: zonder samenwerking, zonder inhoud en ver over het grensgebied van een andere faculteit. Dat is echt een ernstig kwaliteitsprobleem en een aantasting van de integriteit van een faculteit.'

Als tegenargument geldt dat de facultaire grenzen berusten op losse afspraken en onderlinge intenties; onderzoeksdisciplines evolueren dan ook in diverse richtingen. Eggermont benadrukt dat zijn faculteit Letteren niet 'in een klein kamertje wil beteugelen', maar wel haar eigen bestaansreden wil erkend zien. Dat Sociale Wetenschappen zelf op zoek is naar een versterkte profilering voor haar bachelors – opleidingen die eveneens al jaren minder goed aantrekken – speelt daarin volgens de decaan zeker een rol.

Herziening

Dat het de faculteit menens is, blijkt uit een brief gericht aan de rector. De nota, bijna unaniem ondertekend door het faculteitspersoneel, laakt het gebrek aan bescherming van bovenaf en vraagt Sels de plannen te heroverwegen. 'Er moet een substantieel verschil bestaan tussen de effectieve plannen en de communicatie die is verstuurd. Als dat de effectieve invulling is, kunnen wij daar niet mee instemmen', klinkt het bij Eggermont.

Met de open brief stelt de faculteit de rol van het rectoraat alvast ook direct in vraag: 'We zijn getroffen door de vaststelling dat de universiteit ons niet de bescherming heeft geboden die elke faculteit aan deze universiteit verdient', luidt het in de boodschap naar rector Sels. De komende dagen worden belangrijke stappen in het dossier verwacht. Welke die precies zijn, wilde het rectoraat voorlopig nog niet kwijt.

Een herziening die ook voor Van Gorp essentieel lijkt: 'Het kan niet dat de ene faculteit de expertise en bijna de bestaansreden van de andere opeens inpalmt. Dat de rector hierin is meegegaan, verbaast me enorm. Ik hoop dat hij de moed heeft dit plan te herzien.'