En plots stapt de decaan op

Onderwerp: 'Bestuurswissel / Change of management'. Op zondag 4 juli verzendt Jo Tollebeek een e-mail naar het personeel van de faculteit Letteren. Wanneer de ontvangers hem een dag later binnenkrijgen, is de faculteit met stomheid geslagen: Tollebeek was twee jaar geleden herverkozen en had nog tal van projecten in de steigers staan.

Tollebeek schrijft in zijn mail dat de faculteit 'dadelijk na de zomer' een nieuwe decaan zal moeten kiezen. 'Het spreekt vanzelf', zo voegde hij toe, dat hij de facultaire zaken ter harte zal blijven nemen tot het aantreden van de nieuwe decaan.

Geen dankwoord

We zijn drie maanden later en er is nog geen nieuwe decaan. Deze vrijdag zijn het pas verkiezingen, waarbij Letteren zeker is om voor de eerste keer een vrouwelijke decaan te mogen aanstellen. Liesbet Heyvaert, vicedecaan onderwijs onder Tollebeek, neemt het op tegen Nadia Lie, gespecialiseerd in Latijns-Amerikaanse cultuur.

Dat de verkiezingen niet dadelijk na de zomer hebben plaatsgevonden, ligt aan een mail van rector Luc Sels. Hij schrijft op 13 juli het Letteren-personeel aan, een week na Tollebeeks mail. Verkiezingen in de zomer zijn 'moeilijk organiseerbaar' binnen Letterens traditie van grondig debat en een voorafgaande 'poll', en dus stelt Sels de verkiezing uit naar 8 oktober.

Maar meest opvallend: Jo Tollebeek blijft geen decaan meer tot de verkiezing van zijn opvolger, zo staat in Sels' mail. Vanaf 1 augustus nemen de drie vicedecanen het bestuur over, in lopende zaken. Voormalig decaan Ludo Melis zit de verkiezingen voor. Het trekt bij het personeel de aandacht dat Sels Tollebeek niet bedankt voor zijn zes jaar als decaan.

Heet onder de voeten

Sels' tegenbrief doet vragen rijzen over wat echt speelt achter zijn ontslag. Tollebeek gaf als reden dat zijn zes jaar 'tropenjaren' zijn geweest en dat hij de kans heeft gekregen om een publicatieproject te leiden over de geschiedenis van de faculteit. Aan Veto wijdt hij uit over zijn redenen.

De verklaring doet wenkbrauwen fronsen: het publicatieproject stond sowieso te boek als zijn 'emeritaatsproject' en Tollebeek stond bekend als een bestuurder in hart en nieren.

Doorheen de zomer werd het steeds duidelijker dat Tollebeeks positie in de faculteit onhoudbaar was geworden. Vanaf juni bracht een resem dossiers hem dichter bij zijn ontslag.

Zo was binnen de faculteit bijvoorbeeld de perceptie ontstaan dat Jo Tollebeek zijn eigen onderzoeksgroep voortrok tegenover de rest van de onderzoekseenheid en de faculteit. Sinds Tollebeeks aantreden groeide 'zijn' Cultuurgeschiedenis met twee professoren, terwijl de rest van de faculteit al sinds Letterens herstelplan de broekriem moet aanhalen.

Misnoegde egyptologen

Beide aanstellingen van cultuurhistorici – in februari en in juni – liepen volgens het boekje, maar Tollebeek kreeg de kwatongen niet onder controle. In juni barstte ook het dossier van Egyptologie open. Egyptologie was vroeger deel van de opleiding Oude Nabije Oosten (ONO), maar na de afschaffing van ONO is Egyptologie ondergebracht bij de bachelor Archeologie als aparte afstudeerrichting. Daarop volgden spanningen tussen archeologen en egyptologen, die vorig jaar tot uiting kwamen bij de zoektocht naar een opvolger voor egyptoloog Harco Willems.

Op 20 november besliste het faculteitsbestuur om op zoek te gaan naar een professor in de 'Egyptische archeologie', met een veel minder aangescherpt profiel in talen. Dat lokte een brede protestactie uit. Die oversteeg ook de landsgrenzen.

Maar de bal ging echt aan het rollen toen in juni in allerijl de Permanente Onderwijscommissie van Archeologie werd samengeroepen. Die zou plaatsvinden op 23 juni, nog tijdens de examens. Op tafel lag een programmahervorming met een decimering van het Egyptologie-programma – zonder dat Willems' opvolger zich kon laten horen.

Na enorm protest, ook vanuit 'de hoogste echelons van de universiteit', werd de vergadering een dag op voorhand tot nader order verdaagd. In een mail sprak Philip Van Peer, voorzitter van de POC, van een 'elementair respect tegenover een nieuw lid van het Zelfstandig Academisch Personeel'.

Beoordelingscommissie gepasseerd

Het was een derde dossier dat Tollebeeks positie echt deed wankelen, bevestigen vijf bronnen met kennis van zijn ontslag. Op de Bijzondere Academische Raad van 4 juni werden de promoties bij Letteren goedgekeurd. In de week daarop wordt duidelijk dat het advies van de Beoordelingscommissie (BeCo) over professor Liesbet Heyvaert niet is gevolgd.

De BeCo had Heyvaert ten sterkste aanbevolen, maar Jo Tollebeek hield de promotie van zijn eigen vicedecaan onderwijs tot gewoon hoogleraar tegen. Het is gissen naar zijn ware redenen. Al snel regent het klachten en vragen om uitleg vanuit de faculteit.

De combinatie met Egyptologie, de tweede benoeming uit Cultuurgeschiedenis en een vierde personeelsdossier, deze keer binnen het administratief en technisch personeel van de faculteit, maakt dat Tollebeek exact een maand na de Bijzondere Academische Raad terugtreedt. Hij kondigt snelle verkiezingen aan. Het protest daarop doet Sels ingrijpen in de communicatie, met de mail van 13 juli als gevolg.

Doorheen de zomer wordt Heyvaerts bevorderingsprocedure alsnog rechtgetrokken, waardoor ze op 27 augustus tussen de lijst van gewoon hoogleraars verschijnt. Samen met Nadia Lie komt ze als kandidaat uit de bus bij de indicatieve 'poll'.

Verkiezingen

Tollebeek laat de faculteit achter met ontevredenheid over zijn werkwijze. Beide kandidaten beloven beterschap: Nadia Lie als outsider die tegelijk al een hele tijd meedraait, Heyvaert die onder Tollebeek een eigen bestuursstijl ontwikkelde.

Ondanks Heyvaerts kritiek op Tollebeek, wordt Heyvaert wel geassocieerd met Tollebeeks zes jaar decaanschap. De decaansdebatten van maandag (voor faculteitspersoneel), dinsdag (voor studenten) en woensdag (aan de Kulak) zullen aantonen hoe beide kandidaten zich positioneren.

Tollebeek liet weten dat hij geen commentaar meer wil geven over zijn aftreden. Via sms reageert hij: 'Voor de faculteit is het nu vooral belangrijk dat de focus wordt gericht op de decaansverkiezing. Dat is de toekomst, die best zo sereen mogelijk wordt voorbereid.'

De reconstructie van Jo Tollebeeks ontslag gebeurde op basis van interne e-mails, verslagen van bestuursvergaderingen en twaalf gesprekken met werknemers van de faculteit. Dit artikel behandelt vertrouwelijke personeelsdossiers en benoemt getroffen personen zo weinig mogelijk bij naam. De redactie besloot om Liesbet Heyvaerts dossier bij naam te noemen gezien haar bevordering afgerond is en ze kandidaat-decaan is.