Binnenkort ook verplichte ijkingsproef voor opleiding rechten?

Op dinsdag publiceerde onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) een rapport over de ijkingstoets burgerlijk ingenieur (architect), die sinds dit academiejaar verplicht is. Uit het rapport valt onder meer af te leiden dat hoge scores samenhangen met een hoge kans op studiesucces.

Daarnaast werd ook duidelijk dat meisjes met een laag resultaat meer worden afgeschrikt om zich in te schrijven dan jongens met een laag resultaat. Studenten met een kwetsbare achtergrond bleken dan weer niet anders te presteren dan hun medestudenten.

Ook in het rapport stond dat de helft van de gebuisden toch een diploma haalt, wat de voorspellingswaarde van de test verlaagt. Rector Luc Sels benadert het echter op een andere manier: ‘Dat elke student die geen tien haalt op de ijkingstoets correct concludeert dat hij in de opleiding een tandje bij moet steken – en zo toch slaagt, dat is voor mij het gewenste effect.’

Volgende in de rij: rechten

De resultaten van het rapport vormen een argument voor een verdere uitbreiding van de verplichte, niet-bindende ijkingstoets. Vanaf volgend jaar komt er zo’n proef voor de opleiding diergeneeskunde. Eind januari raakte bekend dat de opleidingen bio- en industrieel ingenieur hoogstwaarschijnlijk ook een verplichte ijkingsproef krijgen vanaf 2020-2021.

Er wordt ook al een tijd aangegeven dat een verbreding naar opleidingen uit de sociale wetenschappen de volgende stap zal zijn, en het ziet er naar uit dat de opleiding rechten de spits mag afbijten. Minister Crevits zei woensdag in het Vlaams Parlement dat er wordt gevraagd het voortraject te doen voor de opleiding.

Voor de opleiding rechten ligt het aantal studenten dat aan de KU Leuven moet stoppen met een opleiding als gevolg van de 30% CSE maatregel veruit het hoogst. Bijna 1 op 3 studenten moet zich heroriënteren. Bij de andere opleidingen in de humane wetenschappen liggen de percentages ook beduidend hoger dan voor opleidingen binnen de meer positieve/technische wetenschappen. Op theologie na liggen ze allemaal (net) boven het universiteitsbrede percentage (17,8%).

Een uitbreiding naar de sociale wetenschappen is hoe dan ook niet voor morgen. De bestaande ijkingsproeven voor wetenschappelijke en economische richtingen enten zich sterk op een meting van analytisch en wiskundig inzicht. Dit sluit ook goed aan bij de vereisten van de opleiding. ‘Bij rechtsgeleerdheid zijn er vanzelfsprekend ook indicatoren’, zegt rector Sels. ‘Maar het wordt nog een hele opgave om een ijkingsproef in deze en andere disciplines te ontwikkelen en te valideren. Het is de bedoeling om naar een model te gaan dat een behoorlijke correlatie met slaagcijfers oplevert.’

Bij de uitbreiding naar andere opleidingen zal snel blijken dat de ijkingstoets voor burgerlijk ingenieur (architect) de best mogelijke correlatie geeft, denkt de Hasseltse rector Luc De Schepper. ‘Die in essentie wiskundige voorkennis is van het allereenvoudigste om te testen. Persoonlijk ben ik - na grondige studie van wat internationaal al geprobeerd is - ervan overtuigd dat de correlatie bij andere opleidingen nog lager zal liggen dan de 0,5 bij deze ijkingstoets en dat met andere woorden het voorspellende karakter nog beperkter zal worden dan het nu al is.’

Bindende toelatingsproeven?

De grote focus vanuit de politiek op een uitbreiding van verplichte, niet-bindende toelatingsproeven heeft alles te maken met de lage slaagcijfers en grote studieduurverlenging in het hoger onderwijs. Een grotere nadruk op oriëntering van toekomstige studenten en de piste om de niet-bindende toelatingsproeven verder uit te rollen werd ook in het regeerakkoord opgenomen.

Het voorbije academiejaar moest 17,8% van de studenten aan de KU Leuven zich heroriënteren als gevolg van de 30% CSE maatregel. Uit cijfers van studenten die gestart zijn in academiejaar 2013-2014 bleek ook dat slechts 51% een bachelordiploma behaalde na een periode van maximum vijf jaar. 49% viel gedurende die periode uit of koos en andere studierichting. De universiteit vormt hiermee ook geen uitzondering ten aanzien van andere Vlaamse universiteiten. In het verleden bleek al dat aan de KU Leuven nog vaker het bachelordiploma werd behaald dan aan andere universiteiten.

Eensgezindheid over de uitbreiding van de proeven en de effecten was lang niet evident binnen de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR), bovendien is er nog steeds discussie over de interpretatie van de cijfers. Waar uit het rapport blijkt dat de ijkingstoets burgerlijk ingenieur een goede indicatie is van nodige startcompetenties en dat hoge scores samenhangen met hoge kans op succes in de opleiding, blijkt ook dat 49% van de gebuisde studenten toch slaagt voor de opleiding na drie (28%) of vier (21%) jaar.

Ook financiering is een heikel punt. ‘De universiteiten zijn vragende partij voor duidelijke financiële ondersteuning voor de ijkingsproeven’, zegt Sels. ‘Maar vanuit de overheid was er ook twijfel. Gezien sommige universiteiten niet verder wilden met de uitbreiding van het ijkingsverhaal, waarom zou ze het dan financieren.’

Om uit die impasse te raken zullen de universiteiten nu werk maken van onderzoek naar uitbreidingsmogelijkheden en een effectieve uitbreiding naar diergeneeskunde en andere ingenieursopleidingen. Vanuit de overheid komt daarvoor een financieel kader.

Sels: ‘Als we die stap nu niet zetten, zal de druk vanuit verschillende partijen toenemen om naar bindende proeven te gaan. Dat willen we misschien liever niet. We willen daarom de piste van de ijkingsproeven blijven volgen. Maar we moeten ook meer doen om de slaagcijfers in het eerste jaar te verbeteren, onder meer met aangepaste begeleiding. We moeten dringend tot actie overgaan.’

‘De correlatiecoëfficiënt bij de proeven ligt gewoon te laag om slaagkansen te kunnen voorspellen’, stelt De Schepper. ‘Die zwakte om te voorspellen is de reden waarom men de proef niet bindend zou mogen maken, want dan missen we veel profielen die de opleiding wel degelijk aankunnen en die we ook nodig hebben.’

In de communicatie over het rapport benadrukte Crevits vorige week het voorspellende karakter van de ijkingsproef, maar de proef moet volgens de minister en het onderwijsveld vooral toekomstige studenten een spiegel voorhouden over startcompetenties en werkpunten.

Ook coalitiepartner N-VA wil die lijn bewandelen en stelt dat een eventueel debat over het bindend maken van de proeven nu niet aan de orde is. 'Het voornaamste is het in kaart brengen van startcompetenties en slaagkansen', stelt Koen Daniëls, Vlaams volksvertegenwoordiger (N-VA). De partij wil de verplichte niet-bindende toelatingsproef inbedden in een traject waar ook de resultaten en het advies van het secundair onderwijs deel van uitmaken, samen met de resultaten van oriëntatieproef Columbus. ‘Op die manier kunnen we studenten en hun ouders, die veelal instaan voor de financiering, adviseren over de mate waarin ze beschikken over de nodige startcompetenties en daarmee gelinkt hun slaagkansen. ‘

‘Studenten en instellingen hoger onderwijs kunnen daarop ook hun extra inzet of bijlessen afstemmen, wat de studenten ook aangaven in het onderzoek’, sluit Daniëls af.

Studentenvertegenwoordigers

VTK, de studentenvereniging burgerlijk ingenieur(-architect) van de KU Leuven, is alvast geen voorstander van bindende toelatingsproeven. ‘Zeker omdat al minstens 40% van de gebuisden toch slaagt. Er zal altijd een foutenmarge zijn die je onterecht de toegang tot het hoger onderwijs zal weigeren’, zegt Jasper Daniels, groepscoördinator Onderwijs. ‘Om een boutade te gebruiken: als je een 100% representatieve ijkingstoets zou maken, kan je iedereen die de ijkingstoets haalt meteen een diploma geven.’

Ook de Vlaamse Vereniging van Studenten kant zich sterk tegen de introductie van nieuwe verplichte niet-bindende toelatingsproeven ‘alvorens er een grondige evaluatie komt van de huidige instrumenten’. De organisatie verzet zich niet tegen de ijkingsproeven an sich, maar stelt wel enkele kritische voorwaarden voorop vooraleer de afname verplicht kan worden.

Ondervoorzitter Dylan Couck: ‘Het is duidelijk dat er binnen de VLIR discussie bestaat over de interpretatie van de cijfers. Het is in het belang van de studenten dat daar duidelijkheid komt. We kunnen niet aan de slag gaan met instrumenten waarvan de validiteit in vraag kan worden gesteld. Er moet eerst meer zekerheid komen.’