Eindelijk een vrouw? Tine Baelmans kandidaat rector van de KU Leuven

De geruchten dat Baelmans zich kandidaat zou stellen voor het rectorschap deden al langer de ronde en worden nu door haarzelf bevestigd aan Veto. 'We bevinden ons met de universiteit in een complexe economische en geopolitieke context. Daarom hebben we nood aan een rector met beleidservaring, die de complexe organisatie van de KU Leuven door en door kent en een breed netwerk heeft', zegt Baelmans. 

Voor haar betekent dat echter geen één-op-één verderzetting van het beleid van de ploeg van Luc Sels de voorbije acht jaar – waarin ze vicerector Onderwijsbeleid was – maar wel een doorstart met enerzijds duidelijke eigen accenten en vers bloed en anderzijds continuïteit. 'Er is de voorbije jaren hard gewerkt en veel op de rails gezet. Nu is het zaak om terug te gaan naar de basis. Wat goed loopt moeten we behouden, maar we moeten ook durven evalueren, prioriteren en schrappen waar nodig. Die oefening moeten we samen maken met de hele universitaire gemeenschap.'

'Ik wil een rector zijn die discussie en intellectueel debat versterkt, op een laagdrempelige manier', zegt Baelmans. 'Ik heb de afgelopen jaren getoond dat dit niet haaks hoeft te staan op leiderschap, op knopen doorhakken en moeilijke dossiers doen landen. Je moet dan wel als rector goed inzicht hebben in het complexe geheel, ongebonden zijn en goed luisteren naar professoren, medewerkers en studenten.' 

Maatschappelijk betrokken

Baelmans wil de blik op het beleidsniveau breed houden: 'Luisteren naar alle inzichten en die bundelen in goede en gedragen besluitvorming is voor mij het belangrijkste. We mogen daarbij niet terugvallen op onszelf, maar moeten dat altijd betrekken op de samenleving. Als universiteit zijn we een belangrijke maatschappelijke speler en die rol moeten we actief opnemen.' 

Dat sluit aan bij wat ook eerder in het verkiezingsmemorandum van de Faculteit Sociale Wetenschappen aan bod kwam. Daarin werd gepleit voor een universiteit die meer maatschappelijke betrokkenheid toont. 'We moeten onze expertise als instelling nog meer uitspelen, zoals we dat bijvoorbeeld in de covid crisis goed gedaan hebben', zegt Baelmans daarop. 'Toen hebben we de brug gevormd tussen de politiek en onze experten waardoor zij konden wegen op het beleid.'

Ook voor de rector ziet Baelmans een rol in het debat weggelegd: 'Ik hecht belang aan het collectief van stemmen, maar dat betekent niet dat je als rector een grijs standpunt moet innemen.' 

Geen slappe thee

Baelmans was van 2009 tot 2013 vicerector Studentenbeleid onder rector Mark Waer. In 2013 stelde ze zich al kandidaat voor het rectorschap, maar haalde het toen niet van Rik Torfs. Vier jaar later kreeg ze opnieuw een plaats in het rectorale team van Luc Sels. Ondertussen is Baelmans één van de meest ervaren bestuurders op het hoogste universitaire niveau. 

Of het rectorschap een bekroning zou zijn van haar carrière als bestuurder? 'Ik heb alles wat ik gedaan heb altijd met veel goesting gedaan. Het rectorschap draait voor mij niet om mijn eigen carrière, maar om de universiteit. Ik denk dat mijn ervaring, ook in tijden van crisis, en het brede netwerk dat ik heb uitgebouwd doorheen mijn beleidsjaren, een meerwaarde kunnen betekenen voor de KU Leuven in de ongetwijfeld moeilijke jaren die eraan komen.' 

Naar eigen zeggen gaf de visie van de universiteit die ze voor ogen heeft de doorslag om op te komen: 'Ik stelde me de vraag of ik zou solliciteren moest het een vacature zijn, en dan is het antwoord volmondig "ja". De universiteit is voor mij erg belangrijk. Daarom wil ik de kiezer de kans geven om op iemand met mijn profiel te stemmen.' 

Baelmans wil de lat hoog leggen voor onderwijs, onderzoek en dienstverlening, maar met respect voor elk individu. 'Ik sta niet voor een universiteit die slappe thee maakt van het onderwijs of het onderzoek. We moeten onze studenten, onderzoekers en lesgevers uitdagen, maar we moeten dat doen in dialoog met hen en luisteren naar de manier waarop we hen mee kunnen krijgen.' 

Eerste vrouw

Als Baelmans het haalt zou ze de eerste vrouwelijke rector zijn in 600 jaar Leuvense universitaire geschiedenis. Samen met Karen Maex was ze in 2013 al de eerste vrouwelijke kandidaat voor het rectorschap. Maex kwam er toen dichtbij, maar kwam uiteindelijk enkele tientallen stemmen tekort.

De KU Leuven heeft een historische achterstand wat genderdiversiteit betreft. Ook in 2022 was nog altijd meer dan 70 procent van de hoogleraren een man en zelfs ongeveer 78 procent van de gewoon hoogleraren. Die zogenaamde leaky pipeline, waarbij er hoger op de academische ladder steeds minder vrouwen zijn, is het gevolg van de trage vervanging van hoogleraren, die vaak in functie blijven tot ze 65 of zelfs 67 jaar oud zijn. De universiteit in zijn geheel is de laatste decennia wel sterk vervrouwelijkt. 

'Ja, het is hoog tijd voor een vrouwelijke rector', zegt Baelmans. 'Die zou de toege­nomen diversiteit kunnen verpersoonlijken. Maar het type leiderschap is volgens mij nog veel belangrijker is: het betrekken van alle perspectieven. Dat is niet uniek voor een vrouw.'

Met Baelmans zou er bovendien een einde gemaakt worden aan twaalf jaar Humane Wetenschappers aan het hoofd van de KU Leuven. Mark Waer was als biomedicus de laatste die uit een van de andere groepen kwam. De laatste rector uit de groep Wetenschap & Technologie, André Oosterlinck, zwaaide af in 2005.