Petra for president? Gentse titanenstrijd dient zich aan

Als Rik Van de Walle erin slaagt zijn derde termijn in de wacht te slepen, zou dat een grotere krachttoer zijn dan zijn eerste herverkiezing. Niet alleen zal hij dan de eerste rector van de UGent ooit zijn die dat doet, met Petra De Sutter stapt er nu een tegenstander van formaat in de race.

'De Sutter zou tegen elke kandidaat hele hoge slaagkansen hebben', zegt Maarten Boudry, filosoof en onderzoeker verbonden aan de UGent. 'Ze heeft door vriend en vijand gewaardeerde kwaliteiten en was de enige die bij Groen overeind bleef de voorbije verkiezingen.' Ook voormalig voorzitter van Groen – en alumnus van de UGent – Meyrem Almaci ziet dat zo: 'Petra is premiermateriaal, dus ze heeft zeker de kwaliteiten om rector te worden.'  

Interne kritiek

Dat terwijl Van de Walle intern steeds meer kritiek krijgt. 'Bij de studenten heeft Van de Walle veel tegenstanders en ook de vakbonden zullen wel vlot meegaan met De Sutter', zegt een professor. De bonden liggen al even in de clinch met de rector. Doorgedreven besparingen botsten er op veel kritiek, maar vakbondsafgevaardigde Tim Grauls (ACOD) wijst ook op de 'autoritaire stijl' van Van de Walle. 

'In Gent hadden we een sterk intern participatiemodel, maar dat is de laatste jaren fel verwaterd', zegt Grauls, die namens het administratief en technisch personeel in de raad van bestuur van de universiteit zetelt. 'Onder de huidige rector wordt er erg top-down bestuurd.' 

Bij de studenten haalde de zittende rector bij zijn herverkiezing bovendien slechts 37,7% van de stemmen, toen zonder tegenkandidaat. Na onder meer de moeizame dialoog tijdens de pro-Palestijnse studentenbezettingen lijkt Van de Walle deze keer niet op veel meer te moeten hopen uit dat kamp. Zeker de pro-Palestijnse activisten zien in De Sutter iemand die consistenter zal optreden op dat thema. 

Om rector te worden moet je in Gent drie van de vier kiesgroepen overtuigen. Naast de studenten en administratief en ondersteunend personeel zijn er nog het assisterend academisch personeel en de professoren. Die laatsten moet een kandidaat zeker voor zich winnen om het mandaat binnen te halen, maar de meningen zijn er ook meer verdeeld. Lang niet iedereen is ontevreden over de voorbije legislatuur. 

'Het moet niet allemaal nieuw zijn', zegt Isabel Van Driessche, decaan van de faculteit Wetenschappen. 'Rik heeft nog heel veel ideeën en ambitie en de voorbije jaren heb ik veel goeds gezien.' Met running mate Herwig Reynaert – decaan van de faculteit Politieke en Sociale wetenschappen – heeft De Sutter wel een troef om ook hen te overtuigen. 'Nog meer dan Petra is Herwig iemand met heel veel geloofwaardigheid bij de professoren', zegt een professor. 

Derde termijn

Veel meer dan de traditionele breuklijn die de Gentse rectorsverkiezingen domineert – katholieken tegenover vrijzinnigen – zou de keuze tussen continuïteit en vernieuwing weleens bepalend kunnen worden. De Sutter keert na enkele jaren in de politiek terug naar haar alma mater en kan zich op die manier makkelijker profileren als iemand die een frisse wind kan laten waaien door het rectoraat.

Daarnaast lijkt Van de Walle niet op een kanseliersbonus te kunnen rekenen. Dat hij buiten de gebruikelijke twee termijnen zou treden roept bij velen weerstand op. 'Het algemene idee is toch dat een rector één tot maximaal twee termijnen doet', zegt een professor. 'Voor gelijk welke bestuursfunctie is een regelmatige afwisseling van mensen gezond.'

'Na acht jaar Rik Van de Walle leeft het idee om met iets nieuws te kunnen starten heel sterk aan de UGent', zegt professor emeritus universiteitsgeschiedenis Jo Tollebeek (KU Leuven). Door de aanwezigheid van twee zwaargewichten schat hij de kans klein dat er nog een derde kandidaat opkomt. 'Je dreigt bijna verpletterd te worden als je je daar wil tussen wringen.' 

Nationale politiek

Behalve een mogelijke derde termijn voor Van de Walle is het uitzonderlijk dat iemand uit de nationale politiek een worp doet naar het rectorschap. In het verleden stelde Koen Geens – toenmalig kabinetschef van Vlaams minister-president Kris Peeters – zich wel al kandidaat voor rector van de KU Leuven. 

'Geens deed dat bovendien met een campagne die uitdrukkelijk geïnspireerd was op politieke verkiezingscampagnes', zegt professor Andreas De Block (KU Leuven), auteur van het boek Is links gewoon slimmer?. Geens verloor in 2009 de rectorsverkiezingen van Mark Waer en zijn politieke carrière in de schijnwerpers kwam daarna pas echt op gang toen hij in 2013 minister van Financiën werd.

Naast Geens had ook Rik Torfs – die in 2013 wel rector werd van de KU Leuven – er voordien een bescheiden carrière in de nationale politiek op zitten. In 2010 werd hij voor CD&V verkozen in de Senaat, maar na drie jaar verliet hij er zijn zetel om rector te worden. 

De Sutter is wel de eerste die na een belangrijke politieke carrière naar het rectorschap dingt. Ze werd bij de recentste nationale verkiezingen voor Groen verkozen in de Kamer. Ondanks dat haar partij er zowel in het Vlaamse als in het federale parlement op achteruitging was ze één van de sterkhouders tijdens de campagne. 

Neutraliteit

Of haar politieke verleden haar parten zal spelen tijdens de verkiezingen valt nog af te wachten. Hoewel Gent de enige centrumstad was waar haar partij standhield tijdens de gemeenteraadsverkiezingen, betekent dat niet dat iedereen er staat te springen om een rector uit de partijpolitiek.

'De ideale universiteit is naar mijn mening een politiek neutrale universiteit', zegt Boudry. 'Als een rector een erg uitgesproken politiek standpunt vertolkt, kan dat intimiderend zijn als onderzoeker.' In een interview met het Nieuwsblad gaf De Sutter wel aan geen politieke rector te willen zijn. 'Maar ze kan zich door haar positie toch moeilijk ontdoen van haar politieke kleur', besluit Boudry. 

De Block vreest dan weer voor het vertrouwen in de universiteit bij de brede bevolking: 'De universiteiten hebben sowieso al het imago linkse, kosmopolitische bolwerken te zijn. Wanneer een Groen-kopstuk dan rector zou worden, dreigt dat beeld versterkt te worden. Wie een minder kosmopolitische en progressieve attitude heeft zal daardoor misschien nog meer vertrouwen verliezen in de instellingen.' 

Toch is De Block terughoudend: 'Mocht ze verkozen worden, is dat natuurlijk een volstrekt legitieme keuze. Er is geen regel die haar verbiedt om op te komen en De Sutter is bovendien bij uitstek iemand die ook door haar politieke tegenstanders gewaardeerd wordt.' Dat bevestigt Almaci: 'Zij was binnen het kernkabinet één van de weinigen die met iedereen door één deur kon. Ze heeft oor voor alle strekkingen aan tafel.' 

'We moeten ons niet blindstaren op de politieke carrière van De Sutter', zegt professor Karin Raeymaeckers (UGent). 'Ze heeft al een lang traject binnen de UGent afgelegd, was er een tijdje lid van de raad van bestuur en kent de dossiers. Haar nationale politieke carrière geeft haar naamsbekendheid en dat is altijd een voordeel, maar onderschat ook niet hoezeer een zittende rector in schijnwerpers staat.'