NIEUWS VERKOOP DATA
Verzamel je rijk: uitgevers verkopen gebruikersdata
In een tijdperk waarin data een belangrijke economische factor is, rijst de vraag of de winst van uitgevers voornamelijk komt uit de verkoop van boeken of uit de verkoop van data. Maken ze gebruik van gegenereerde gebruikersdata om hun winstmarge te vergroten?
Het verzamelen van gegevens via onder andere cookies is een wijdverspreid fenomeen. Bedrijven benutten deze die niet alleen om gerichter te adverteren, maar ook om andere inkomstenbronnen aan te boren. Uitgeverijen blijken op dat vlak geen uitzondering.
Grote omzet
Zo stelt de privacyverklaring van het Belgische uitgeversconcern VAN IN dat het bedrijf persoonsgegevens kan doorsturen binnen de Sanoma-groep wanneer dat noodzakelijk is voor de doeleinden zoals beschreven in haar privacybeleid.
De Sanoma-groep, een Fins mediaconglomeraat, is actief in België en genereert een jaarlijkse omzet van ongeveer 2,2 miljard euro (2020). Naast haar activiteiten als uitgever biedt de groep ook reclame- en databankdiensten aan, waarmee zij bedrijven ondersteunt bij gerichte marketing.
Andere grote Belgische wetenschappelijke uitgeverijen, zoals Pelckmans en Plantyn, behalen jaarlijkse omzetten van 35 tot 55 miljoen euro, terwijl kleinere uitgeverijen, zoals Overamstel Uitgevers België, met een lager omzetniveau opereren.
Uitgevers worden rijk van data
De commerciële waarde van wetenschappelijke data bleek duidelijk toen de uitgeverij Taylor & Francis haar onderzoeksdata uit 3000 wetenschappelijke tijdschriften voor een bedrag van 10 miljoen dollar verkocht aan Microsoft. Het doel was om AI-taalmodellen ermee te trainen. Dat benadrukt de waarde van wetenschappelijke gegevens als economisch product verder.
De Ukrant berichtte al eerder dat uitgevers rijk worden door data te verkopen. Grote spelers zoals Elsevier, die elke stap in het publicatieproces beheersen, bedreigen de academische vrijheid.
Elsevier verzamelt niet alleen de middelen voor publicatie, maar ook gedetailleerde gebruikersdata. Elke handeling, elke letter die getypt wordt, wordt vastgelegd en verzameld, wat leidt tot een enorme stroom van gegevens die deze uitgevers dagelijks binnenhalen.
Infrastructuur en ontwikkelingen
Ze [de uitgevers en Elsevier in het bijzonder], beheersen het gehele wetenschappelijke proces met een infrastructuur die hun belangen dient, niet die van ons, stelt de wetenschapper Stahl Frieds. 'Ze gebruiken de verzamelde data om analyses te verkopen aan derden.'
De Young Academy Groningen (YAG) en de Open Science Community Groningen (OSCG) roepen op tot de ontwikkeling van een langetermijnvisie voor duurzaam en onafhankelijk hoger onderwijs. Hun voorstel is dat universiteiten zelf over het eigendom van de wetenschappelijke output beschikken.
Weegt het voordeel van efficiëntie op tegen het nadeel van commerciële exploitatie van wetenschappelijke data?
Dat uitgevers geen data mogen delen staat in de contracten die de universiteiten met de uitgevers sluiten. 'Uitgevers mogen onze data niet zomaar gebruiken', legt Marijke Folgering, hoofd van afdeling Ontwikkeling en Innovatie Universiteitsbibliotheek uit.
Toch uit onderzoeker Taichi Ochi van de OSCG twijfels over de betrouwbaarheid van uitgevers en de naleving van dergelijke afspraken. 'We moeten weg zien te komen van ze [de uitgevers], anders kan het negatieve gevolgen hebben.'
Hoewel het gemak van het gestroomlijnde systeem voor het schrijven en publiceren van wetenschappelijke artikelen onmiskenbare voordelen biedt, roept het tegelijkertijd belangrijke ethische vragen op. Weegt het voordeel van een efficiënt systeem op tegen het nadeel van commerciële exploitatie van wetenschappelijke data? Het vormt een potentiële bedreiging voor de academische onafhankelijkheid en integriteit.
