Onderwijs in de Amerikaanse verkiezingen: 'Het gaat Trump niet om controle, maar om controverse'

De strijdpunten voor de aankomende Amerikaanse presidentsverkiezingen tekenen zich intussen haarscherp af. Onderwijs staat niet bovenaan op de agenda, maar wordt wel meegetrokken in de malaise van de polariserende Amerikaanse politiek. Zowel Donald Trump als Kamala Harris kunnen nog steeds het ambt binnenhalen. 

Jaren geleden zag Trump al in dat controverse de aandacht trekt bij zijn Republikeins doelpubliek. Hij schuwt geen enkele kans om die op te zoeken. Harris daarentegen moet zich vaak van die aanpak distantiëren om haar eigen kiespubliek tevreden te stellen. 'Ze moet op een aantal vlakken echt op een slappe koord dansen, waar Trump die verplichting niet voelt,' zegt Bart Kerremans, professor Amerikaanse politiek aan de KU Leuven.

Radicaal pro-Israël

Tijdens de voorbije campagneperiode stonden de conflicten in het Midden-Oosten centraal op universiteitscampussen. De Amerikaanse steun aan Israël werd daarom al snel na de aanval van Hamas op 7 oktober en de start van de Gaza-oorlog een belangrijk verkiezingsthema. 

Trump, die radicaal pro-Israël is, sprak zich vanaf dag één fel uit tegen de bezettingen op de verschillende campussen. Zo schreef hij in november 2023 op sociale media dat 'Amerikanen geschokt zijn door de protesten aan instellingen die ooit gerespecteerd werden, protesten die de wilden en jihadi's (sic) die Israël aanvielen steunen.'

In Agenda47, het handvest van Trump waarin hij zijn beleidslijnen uiteen legt, staat te lezen dat 'Pro-Hamas radicalen gedeporteerd moeten worden en de campussen opnieuw patriottisch en veilig moeten worden.' Kerremans relativeert: 'Wanneer buitenlandse studenten illegale zaken doen tijdens een protest, kan dat misschien een reden zijn voor een uitzetting. Amerikaanse studenten deporteren is helemaal van de pot gerukt.'

Evenwichtsoefening

Voor Harris is het conflict in het Midden-Oosten een gevaarlijk thema. De spagaat tussen het steunen van een belangrijke bondgenoot - Israël, en het belang van mensenrechten, verdeelt het electoraat van de Democratische partij. 'Harris moet een evenwicht zoeken om de gematigde Joodse Amerikanen niet van haar te vervreemden, maar tegelijkertijd de Arabische Amerikanen niet van haar weg te duwen', waarschuwt Kerremans. 'Beide groepen zijn belangrijk in een aantal cruciale staten.'

'Ook de opkomst bij jonge mensen is een issue', gaat Kerremans verder. 'Ze zijn moeilijker naar de stembus te krijgen en doen vooral aan politieke participatie via protest en manifestaties.' Harris heeft de studentenstem wel nodig, zo'n vijf procent van de Amerikaanse bevolking is student in het hoger onderwijs.

Harris' evenwichtsoefening houdt tot nu toe in dat ze de lijn van Biden volgt. Ze is immers nog steeds vicepresident in zijn kabinet. Oproepen tot een staakt-het-vuren en druk op Israël gaan gepaard met wapenleveringen en steun in de vorm van inlichtingen. Uit de verkiezingsresultaten zal blijken of Harris daarmee haar kiesgroepen tevreden stelt, of ze juist van zich vervreemd.

U.S.A versus woke

'We want to ban assault weapons, and they want to ban books', riep Harris uit op een conventie in Texas. Daarmee verwees ze naar het feit dat haar tegenhanger onderwijs over structureel racisme uit het curriculum wil halen, een onderwerp waar zij zelf veel belang aan hecht. Eerder in de Biden-legislatuur werden al federale acties op poten gezet om de herinnering aan het slavernijverleden van de Verenigde Staten te waarborgen in het klaslokaal. 

Er ontstond ook controverse over het beschikbaar stellen van aparte toiletten voor transgenders op campussen. De voormalige senator van California sprak zich eerder al scherp uit tegen anti-LGBTQ+ wetgeving. Trump daarentegen dreigt federale financiering af te snijden van alle scholen die de zogenaamde 'transgender insanity' aanhangen. Daarnaast wil hij verbieden dat scholen kunnen onderwijzen dat kinderen zich 'in een verkeerd lichaam gevangen kunnen voelen'. 

'Het gaat Trump niet om controle. Het gaat hem om controverse. Thema's als dit, de culture wars, werken enorm mobiliserend onder Republikeinse kiezers', stelt Kerremans. Tijdens zijn ambtstermijn beperkte Trump bescherming voor het gebruik van gender-specifieke toiletten op openbare plaatsen. Hij stelt ook federale steun aan dokters die patiënten behandelen met gender-affirming care te willen beperken. 

Department of Education

Tijdens zijn campagne betichtte Trump het Department of Education (Ministerie van Onderwijs, red.) meermaals van inmenging in het dagelijks leven van Amerikanen, en zette hij het weg als symbool voor de federale bemoeizucht. Reeds meerdere keren zei Trump dat hij het Ministerie zou opdoeken. Kerremans legt uit: 'Trump stelt dat het onderwijs volledig moet terechtkomen bij de staten en de schooldistricten, niet meer bij de zogenaamd linkse, indoctrinerende federale ambtenaren.'

'Dit kadert in de discussie tussen 'controle op staats- of federaal niveau' en 'controle op lokaal niveau'', legt Kerremans uit. De Verenigde Staten van Amerika is net als België een federale staat. Onderwijs is een bevoegdheid die verdeeld is over verschillende niveaus, wat het vaak ingewikkeld maakt om te onderscheiden wat een president precies wel of niet kan doen. 

Al mag de invloed van een president niet onderschat worden. Die heeft immers een grote vinger in de pap te brokken als het aankomt op federale financieringsprogramma's en beleidsrichtlijnen. Een sterke president of Secretary of Education (vergelijkbaar met een minister voor Onderwijs, red.) kan enkel met zijn of haar retoriek al grote veranderingen in lokaal beleid afdwingen.

'Het kan voor Trump veel interessanter zijn om het ministerie niet uit te hollen of af te schaffen, maar juist te versterken. Hij kan het dan gebruiken als instrument om de controle op te schroeven' analyseert Kerremans. 'Betsy De Vos, de Secretary of Education onder Trumps vorige ambtstermijn, was het prototype van een sterke figuur die ook zijn agenda volgde.'

Private versus Public 

Vechten tegen zelfverklaarde indoctrinatie doet Trump met zijn retoriek op het lokale niveau. 'Als mensen wantrouwen hebben ten aanzien van publieke scholen, is het niet moeilijk om alternatieve onderwijscircuits te voorzien, zoals homeschooling', beaamt Kerremans. 

In het hoger onderwijs is de scheurmaker voornamelijk de inkomstenbron van hogere instellingen. Naast het aanpakken van grootschalige studieschulden heeft Harris ook een verleden in het bevechten van corrupte universiteiten. Trump vertegenwoordigt hierbij alle vormen van private education. Dit is niet verwonderlijk, stelt Kerremans: 'Trump heeft zijn eigen universiteit, en heeft in dat wereldje dus wel degelijk ook materiële belangen.'

Eén op vierenveertig

Via Public Service Loan Forgiveness (PSLF) is het mogelijk voor Amerikaanse burgers om een openstaande studieschuld kwijt te laten schelden, die kan oplopen tot tienduizenden dollars. Dat programma is echter onderhevig aan een hele resem voorwaarden - zo moeten mensen werkzaam zijn bij een in aanmerking komende werkgever - waardoor velen uit de boot vallen.  PSLF  vormt zo een makkelijke prooi voor Trump, die de gevoelens van oneerlijkheid perfect weet te capteren.

Loan forgiveness is een van de stokpaardjes van de Biden-administratie, en een thema waarmee Harris zich als vicepresident graag mee vereenzelvigt. In een recent statement stelt Harris dat ze de afgelopen jaren samen met Biden één miljoen leerkrachten, verplegers, sociaal werkers en andere ambtenaren de studieschuld heeft kwijtgescholden. Er zijn zo'n 44 miljoen Amerikanen met een studieschuld.

Duidelijk standpunt

Er is geen info over het kwijtschelden van studieschulden terug te vinden op Trumps website. Zijn standpunt is desalniettemin niet moeilijk te achterhalen. Trump heeft zich in het verleden meermaals positief uitgesproken over de beslissing van het Hooggerechtshof om een uitbreiding van PSLF tegen te houden. Meerdere Republikeins-geleide staten zijn verwikkeld in rechtszaken tegen het bijstandsprogramma.

Tijdens Trumps presidentschap herschreef Betsy De Vos de Borrower Defense to Repayment. Dat programma had tot dan toe de functie om geldsommen kwijt te schelden die geleend waren op basis van frauduleuze, illegale of misleidende handelingen van scholen. Na de herschrijving konden studenten nog maar drie procent van hun lening laten kwijtschelden. Biden draaide dat beleid terug in 2021.

Koffiedik kijken

Het wordt afwachten in welk land de Amerikanen op 6 november wakker worden. Door het karakter van het Amerikaanse kiessysteem valt onmogelijk met zekerheid te voorspellen wie de verkiezingen zal winnen. 'Naar nationale peilingen moet je daarvoor niet kijken, die doen er niet toe', aldus Kerremans.

Wat met zekerheid gezegd kan worden is dat deze verkiezingen en de bijhorende retoriek diepe wonden hebben geslagen in de Amerikaanse samenleving, en dat de tegenstellingen - al dan niet geconstrueerd voor politiek gewin - moeilijk te overbruggen zijn. Dat een thema als onderwijs als wapen in deze strijd wordt gebruikt, getuigt van de ernst van de zaak. Wie er ook president wordt, de Verenigde Staten zullen na 5 november voor grote uitdagingen staan.