KU Leuven reikt 5 eredoctoraten uit

Naar aanleiding van Maria Lichtmis op 2 februari reikt de KU Leuven op 10 februari vijf eredoctoraten uit, waarvan één gedeeld wordt door twee personen. Dit jaar gaan die naar Alessandro Baricco, Peter Bouckaert, Anantha Chandrakasan, Emmanuelle Charpentier, Jennifer A. Doudna en Carrie J. Menkel-Meadow. Drie van die vijf gaan naar uitzonderlijk wetenschappelijk onderzoek en twee naar personen van een uitzonderlijk maatschappelijk belang.

In zijn boek Een stad op de berg beschrijft decaan van de Letterenfaculteit Jo Tollebeek in 2008 de uitreiking van eredoctoraten als een soort van identiteitsvorming voor de KU Leuven.

“Sowieso zijn het mensen die ergens bij het profiel en de opdrachtverklaring van de KU Leuven aansluiten en ons gedachtegoed volgen,” legt rector Rik Torfs uit. Volgens Tollebeek zorgt precies dat regelmatig voor spanningen. “De universiteit duidt een persoon aan die voor bepaalde waarden staat. Maar juist omdat het over bepaalde waarden gaat, kan er ook altijd discussie zijn”, aldus Tollebeek.

SELECTIEPROCEDURES

Die identiteitsvorming speelt bijgevolg ook een rol in de toekenning van die eredoctoraten. De verschillende wetenschapsgroepen schuiven elk hun kandidaten naar voor. Ook de studenten mogen sinds dit jaar, via de Studentenraad KU Leuven, kandidaten op de lijst zetten.

Die lijsten worden verwerkt door een commissie, die dan de uiteindelijke gegadigden doorspeelt aan de Academische Raad. Die laatste keurt de ultieme selectie al dan niet goed. Het is dan ook vooral in die adviescommissie dat de beslissingen worden genomen en bijgevolg de profilering gebeurt.

“Uiteraard is het de universiteit die een eredoctoraat uitreikt, dus is het onvermijdelijk dat dat aansluit bij het gedachtegoed van de universiteit. Maar dat wordt niet neergeschreven en is dus niet rigide.” aldus André Vandeputte, voormalig voorzitter van de commissie “Toch is het onvermijdelijk dat het gaat over waarden waar de KU Leuven achter staat. Dat geldt zeker voor de eredoctoraten uit algemeen maatschappelijk of cultureel belang.”

Naast de individuele profielen wordt ook nog rekening gehouden met een aantal gevoelige factoren. Zo wordt er volgens Iris Rademaekers, hoofd van de protocoldienst van de KU Leuven, onder meer rekening gehouden met gevoeligheden rond gender. “Er wordt altijd actief uitgekeken naar vrouwelijke kandidaten, maar uiteraard blijven wetenschappelijke verdiensten nog steeds het belangrijkste.”

NETWORKING

Naast identiteitsvorming zijn eredoctoraten ook een soort van networking tussen verschillende instanties. Relaties worden aangehaald en verstevigd. Zo ging rector Torfs vorig jaar naar een aantal universiteiten in Boston om daar, onder andere van een eredoctor van de KU Leuven aan Harvard, te leren van hun good practices en gaf eredoctor Phillipe Claudel in de bibliotheek van Leuven een lezing uit zijn toen nog onuitgegeven werk.

Toch merkt Rademaekers op dat relaties opbouwen maar een kant van de zaak is. “We komen op die manier ook positief in de aandacht, maar het hoofddoel is natuurlijk om mensen te bedanken voor wat zij hebben bijgedragen in hun eigen domeinen.”

Rector Torfs ziet het hele gebeuren dan weer als een soort communitybuilding. Speciaal daarvoor liet hij de viering van de eredoctoraten verplaatsen naar de eerste lesweek van het tweede semester, hoewel het patroonsfeest zelf tot vorig jaar in de lesvrije week werd gevierd. “Ik vond dat jammer, want daardoor waren er in het verleden nauwelijks studenten aanwezig. Ook het ATP had dan een vakantiedag. Hoewel het juist een soort algemene viering moeten zijn waaraan iedereen participeert. Daarom hebben wij ook alle personeelsleden en alle studenten uitgenodigd.”

MISE-EN-SCÈNE

Maar wegen de kosten van die festiviteiten wel op tegen de baten? Volgens Rademaekers is het niet altijd opportuun om te zoeken naar tastbare voordelen, hoewel er altijd mogelijkheden gecreëerd worden om op termijn voordelen uit een relatie te halen. “Je moet de uitreiking van eredoctoraten eerder zien als een traditie en de viering van het patroonsfeest.”

“Moeten eredoctoraten per se iets opleveren?” vraagt André Van de Putte zich af. “Dat is nu eenmaal een van die zaken die zin hebben, maar niet noodzakelijk nuttig zijn, waar de wereld vol van is.” Ook voor Van de Putte is de voornaamste betekenis dat de KU Leuven iemand eert die in een bepaald domein uitstekende prestaties heeft geleverd.

Jo Tollebeek ziet in het gebruik van eredoctoraten in ieder geval een interessante en traditionele PR-strategie van de KUL. “De eredoctoraten vormden doorheen de tijd een spannende geschiedenis omdat die te maken heeft met de hele mise-en-scène van de universiteit, haar veranderende waardenpatronen inbegrepen.”

• Alessandro Barrico. Promotor: Bart Van Den Bossche. Gekozen vanuit: Academische Raad. Verdienste: Italiaans auteur en cultuurcriticus die met zijn filosofische ideeën een brug weet te slaan tussen de academische wereld en de culturele.

• Peter Bouckaert. Promotor: Cedric D’hondt. Gekozen vanuit: Studentenraad KU Leuven. Verdienste: Belgische mensenrechtenactivist, topman bij Human Rights Watch als emergencies director. Is verantwoordelijk voor het antwoord van HRW op grote crisissen voor de mensenrechten.

• Anantha Chandrakasan. Promotor: Michiel Steyaert en Wim Dehaene. Gekozen vanuit: Wetenschap en technologie. Verdienste: Gerenommeerde professor aan Cambridge en het Massachusetts Institute of Technology. Staat aan het hoofde van de onderzoeksgroep elektrisch ingenieur en computerwetenschappen van het MIT.

• Emmanuelle Charpentier & Jennifer A. Doudna. Promotor: Wim Robberecht en Ludo Van Den Bosch. Gekozen vanuit: biomedische wetenschappen. Verdienste: Twee gerenommeerde biologen die een methode ontwikkelden om specifieke DNA-sequenties te kunnen scheiden.

• Carrie J. Menkel-Meadow. Promotor: Alain Laurent Verbeke, Martin Euwema en Koen Matthijs. Gekozen vanuit: humane wetenschappen. Verdienste: Rechtstgeleerde aan de Universiteit van Californië, gespecialiseerd in disputenbeslechting en publiek recht.